Jedna z najpiękniejszych rewitalizacji w Poznaniu. Collegium Rubrum

120 lat temu mieścił się tu pruski magazyn artyleryjski. Po drugiej wojnie światowej koszary wojskowe. 7 maja 2024 r. – w 105. urodziny UAM - otwarto zrewitalizowany budynek, w którym działa m.in. Wielkopolska Biblioteka Prawnicza. Ta spektakularna rewitalizacja kosztowała ponad 46 mln zł i była wsparta przez Fundusze Europejskie.

W czasach PRL obecna aleja Niepodległości w Poznaniu nazywała się Stalingradzka. Jej północny kraniec, blisko Cytadeli, wyglądał zupełnie inaczej niż dziś. W miejscu, gdzie obecnie mieści się nowoczesna siedziba urzędu marszałkowskiego, jeszcze kilka lat temu stał budynek Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli z lat 50., uchodzący za typowy przykład architektury socrealistycznej. Obok stał kolejny charakterystyczny budynek Poznania - orbisowski hotel Polonez, który po modernizacji z Funduszy Europejskich – a konkretnie z programu JESSICA – zamienił się w akademik.

Koszary i areszt wojskowy za ceglanym murem

Z kolei po drugiej stronie ulicy rozciągał się wielki, ceglany mur. Za nim kryły się ważne obiekty wojskowe. Były tam koszary, areszt wojskowy i garaże. Aż trudno uwierzyć, ale dopiero w XXI w. teren zaczął się zmieniać. W 2010 r. wybudowano Collegium Iuridicum Novum, czyli nową siedzibę Wydziału Prawa i Administracji UAM (WPiA), które jest obecnie jednym z najnowocześniejszych gmachów dydaktycznych Poznania. Pracownia Architektoniczna 1997 za ten właśnie budynek została laureatem prestiżowej Nagrody im. Jana Baptysty Quadro.

Ale nawet takie wyróżnienie nie doprowadziło do wyburzenia wspomnianego wcześniej paskudnego muru. Dopiero znany poznański społecznik Tomasz Hejna zmobilizował władze UAM, by się go wreszcie pozbyć. Stało się to jesienią 2019 r., tuż przed pandemią. Wtedy poznaniacy mogli zobaczyć nie tylko okazałe Collegium Iuridicum Novum, ale również dawny budynek magazynowy stajni cesarskich. To właśnie tzw. koszarowiec, który został całkowicie zmodernizowany z Funduszy Unijnych. Otwarto go oficjalnie 7 maja 2024 r. na 105. rocznicę powstania UAM. Tego dnia w 1919 r. rozpoczęła bowiem działalność Wszechnica Piastowska, która zamieniła się później w Uniwersytet Poznański.

Collegium Rubrum to nazwa nieprzypadkowa

Historia tego budynku zaczyna się w 1904 r., gdy w pobliżu Cytadeli wybudowano pruski magazyn artyleryjski. Koszarowiec stanowi integralny element zespołu urbanistyczno-architektonicznego, tzw. Ringu Stübbena wpisanego do rejestru zabytków. Po 120 latach otwarto w nim nowoczesny obiekt - Collegium Rubrum. Skąd pomysł na taką właśnie nazwę?

- Łacińskie słowo rubrum łączy w sobie elementy sztuki i prawa. Oznacza kolor czerwieni, którą odnajdujemy na fasadzie budynku. Rubrum to również wstępna część wyroku sądowego poprzedzająca tenor, a więc jego rozstrzygnięcie. Tym samym nazwa symbolicznie odzwierciedla charakter mieszczącego się w nim Wydziału Prawa i Administracji UAM – tłumaczy prof. Tomasz Nieborak, dziekan WPiA.

- Rzadko widuje się budynki, które w tak spektakularny sposób łączą tradycję z nowoczesnością. Ten zdołał zachować nie tylko pamięć o przeszłości, ale również pełną funkcjonalność - powiedziała podczas uroczystości otwarcia prof. Bogumiła Kaniewska, rektorka UAM i dodała: - Wydział wzbogacił się o nowy budynek, bo to nie był zwykły remont. Mamy nową piękną przestrzeń, zarówno w budynku, jak i dookoła. Jest to przestrzeń bardzo otwarta, ale też bardzo przyjazna.

Na dachu mała fabryka

Zrewitalizowany budynek mieści się dokładnie naprzeciwko urzędu marszałkowskiego. Marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak nie krył radości z tej inwestycji.

- Dla mnie dzisiejsza uroczystość jest po trzykroć ważna. Po pierwsze, jako dysponenta Funduszy Europejskich. Po drugie, jako sąsiada, który niejako z bliska mógł obserwować postępy prac budowlanych, a po trzecie, jako absolwenta UAM - mówił Marek Woźniak i przyznał, że wie, jak trudny w realizacji to był projekt.

- To nie była łatwa inwestycja, bo to jest rewitalizacja przestrzeni zabytkowej pod nowoczesne funkcje. Podziwiamy obiekt z innej epoki, który przystosowano do dzisiejszych wymagań. Widzę to ze swojego okna. Na dachu powstała niemalże fabryka mieszcząca źródła odnawialnej energii czy wyrafinowane urządzenia wentylujące i chłodzące wnętrza. Mimo dużych problemów związanych między innymi z wojną w Ukrainie, dzięki zaangażowaniu wszystkich stron możemy mówić dziś o sukcesie – cieszył się Woźniak.

List gratulacyjny przesłał też minister nauki i szkolnictwa wyższego Dariusz Wieczorek. - Cieszę się, że oddanie do użytku przebudowanego budynku Collegium Rubrum zbiega się z obchodami 105. rocznicy powstania poznańskiej Alma Mater. Rozbudowa uczelnianej infrastruktury to niezaprzeczalny dowód dynamicznego rozwoju uniwersytetu i zaangażowania poznańskiego środowiska akademickiego – napisał minister.

Nowa siedziba Wielkopolskiej Biblioteki Prawniczej

Generalnym wykonawcą projektu była firma Alstal Grupa Budowlana. – To wyjątkowy obiekt. Każdy etap prac był realizowany ze szczególną dbałością o detale z uwagi na zabytkowy charakter elewacji, dachu, okien i terenu wokół obiektu. Za ceglanymi murami powstało nowoczesne centrum, którego odbiorcami będzie nie tylko społeczność akademicka, ale także mieszkańcy Poznania. Niech koszarowiec służy wszystkim zainteresowanym poszerzaniem horyzontów - mówił Mariusz Linowiecki, dyrektor poznańskiego oddziału firmy.

Kierownikiem budowy był Bartosz Przybyła. To on czuwał nad prawidłowym przebiegiem rewitalizacji. - Renowacje obiektów zabytkowych należą do naszych specjalności. To bardzo delikatna i specyficzna nisza, ale do historii zawsze podchodzimy z należytą uwagą i szacunkiem – mówił Przybyła.

Posiada aż 250 tys. woluminów oraz łączy funkcje biblioteki tradycyjnej i cyfrowej. Znajdzie się też tutaj Klinika Prawa Wydziału Prawa i Administracji UAM, gdzie mieszkańcy Poznania i powiatu będą mogli korzystać z pomocy prawnej. Obok budynku utworzono 60 miejsc parkingowych.

Collegium Rubrum to bez wątpienia jedna z najpiękniejszych rewitalizacji w Poznaniu. Dzięki nowoczesnemu oświetleniu także wieczorami prezentuje się imponująco.

Całkowita wartość projektu „Rewitalizacja obszaru powojskowego przy al. Niepodległości 53 w Poznaniu poprzez przebudowę Koszarowca na obiekt naukowo-badawczy Wydziału Prawa i Administracji UAM oraz na Wielkopolską Bibliotekę Prawniczą, etap II” to ponad 46 mln zł. Dofinansowanie z WRPO 2014-2020 wyniosło niemal 20 mln zł.