Zmiany klimatyczne postępują w zastraszającym tempie. Naukowcy nie pozostawiają złudzeń – tych procesów nie da się zatrzymać. Możemy natomiast dostosować się do nowych realiów. Jak to zrobić? Zapytaliśmy w Starym Mieście i Metropolii Poznań, gdzie przy unijnym wsparciu realizowane są projekty zapobiegające negatywnym zmianom klimatycznym.
W Wielkopolsce zdajemy sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie niosą zmiany klimatyczne. Dlatego w programie Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 sporo środków przeznaczono na zapobieganie ich negatywnym skutkom.
Z końcem kwietnia rozpoczną się dwa kolejne konkursy. Przeszło 100 mln zł zostanie przeznaczonych na rozwój działań adaptacyjnych do zmian klimatu na terenach zurbanizowanych, mikro i małej retencji wodnej oraz budowę i przebudowę urządzeń wodnych służących zmniejszeniu skutków susz i powodzi: polderów zalewowych, wałów rzecznych czy zbiorników suchych.
Podobny konkurs w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych przygotowano także dla Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Gniezna i Konina, Leszna i Piły oraz Obszaru Funkcjonalnego Koła i Turku. Łączna wartość ich dofinansowania przekracza 50 mln zł. Konkursy zostaną ogłoszone 24 kwietnia.
Samorządy, które zdobędą dofinansowanie, mogą zainspirować się już realizowanymi przez wielkopolskie gminy działaniami. Znakomitym przykładem są Stare Miasto i Metropolia Poznań.
Stare Miasto – nowoczesne podejście
Jednym z przykładów skutecznej adaptacji jest gmina Stare Miasto, która z powodzeniem łączy działania proekologiczne z dostosowywaniem się do nowych wyzwań klimatycznych. Aktualnie realizuje projekt obejmujący rozwój zielonej infrastruktury oraz kampanię informacyjną zwiększającą świadomość mieszkańców.
- Zmiany klimatyczne stanowią jedno z największych wyzwań współczesnego świata. Kluczowe jest dostosowanie się do nich w sposób minimalizujący ich negatywne skutki – przypomina Dariusz Puchała, wójt Starego Miasta.
Projekt przewiduje stworzenie w miejscach publicznych ogrodów sensorycznych i deszczowych. Będą się one mieścić przy szkołach, obiektach sportowo-rekreacyjnych oraz w otoczeniu urzędu gminy.
Łączna powierzchnia terenów przekroczy pół hektara. Powstanie również edukacyjna alejka ekologiczna.
- Edukacja jest ważnym elementem naszego projektu. Mieszkańcy otrzymają informacje na temat zmian klimatu, ich skutków oraz możliwych działań adaptacyjnych – mówi wójt. – Planujemy również szkolenia dla młodzieży dotyczące bioróżnorodności i strategii przystosowawczych – dodaje.
Działania gminy nie tylko zwiększą odporność Starego Miasta na ekstremalne zjawiska pogodowe, ale również poprawią jego mikroklimat, ograniczą zanieczyszczenie powietrza i poziom hałasu.
- Wiadomo, że kontakt z naturą pozytywnie wpływa na samopoczucie ludzi. Przebywanie wśród zieleni to naturalna forma terapii, redukująca stres i poprawiająca jakość życia – zauważa Dariusz Puchała. – Liczymy, że docelowo korzyści odczuje również sama gmina – inwestycje w ekologię podniosą atrakcyjność Starego Miasta w oczach mieszkańców i inwestorów – dodaje.
Całkowita wartość projektu wynosi niemal 1,8 mln zł, z czego ponad 1,2 mln zł pochodzi z unijnego wsparcia. Pierwsze efekty przedsięwzięcia zobaczymy w trzecim kwartale br.
Siła współpracy w Metropolii
Ponieważ wyzwania ekologiczne nie mają granic, projekty dotyczące adaptacji do zmian klimatu często wymagają współpracy z wieloma partnerami. Dla przykładu, wszystkie samorządy Metropolii Poznań zmagają się z podobnymi problemami, takimi jak niewystarczająca liczba zbiorników retencyjnych, trudności z odwodnieniem ulic po ulewach czy występowanie miejskich wysp ciepła. Aby skutecznie zaradzić zagrożeniom, Metropolia sięgnęła po fundusze unijne. W partnerskim projekcie uczestniczy siedem gmin. Są wśród nich: Kostrzyn, Suchy Las, Śrem, Murowana Goślina, Rokietnica i Oborniki, a także Miasto Poznań i Stowarzyszenie Metropolia Poznań, będące liderem inicjatywy.
- Samorządy wspólnie realizują projekty przeciwdziałające ekstremalnym zjawiskom pogodowym oraz łagodzące skutki zmian klimatu – mówi Dawid Drobnić, specjalista ds. zdrowego i aktywnego społeczeństwa Stowarzyszenia Metropolia Poznań. - Zakres prac jest szeroki – od budowy systemów retencjonowania wód i błękitno-zielonej infrastruktury po tworzenie parków kieszonkowych oraz rewitalizację placów miejskich i terenów zielonych. Duży nacisk kładziemy również na edukację i promocję działań proekologicznych. Tworzony jest portal internetowy poświęcony adaptacji do zmian klimatu, zawierający materiały edukacyjne, scenariusze lekcji i informacje o sposobach ochrony środowiska – wymienia.
Realizacja projektu potrwa do 2026 roku. Ostatecznie zmodernizowane zostaną niemal 34 hektary zielonej infrastruktury.
- Dzięki projektowi poprawi się bilans wodny w zrzeszonych gminach, ustabilizuje mikroklimat, a także zostanie zachowana wysoka bioróżnorodność. Zmniejszy się ryzyko powodzi i susz, co przełoży się na lepsze warunki rozwoju gospodarczego, zwłaszcza dla branż uzależnionych od zasobów wodnych – podkreśla Dawid Drobnić. – Zyskają również tereny zurbanizowane – ograniczona zostanie liczba miejskich wysp ciepła, a w przestrzeni publicznej przybędzie zieleni oraz miejsc rekreacyjnych – dodaje.
Pierwsze efekty projektu można podziwiać już w gminie Śrem, gdzie powstały dwa ekoprzystanki. Także mieszkańcy Poznania korzystają z całkowicie nowych bądź odnowionych skwerów i zieleńców.
To dopiero początek działań Metropolii Poznań w zakresie adaptacji do zmian klimatu. Projekt realizowany jest etapami, co oznacza, że w przyszłości możemy oczekiwać kolejnych inwestycji, które nie tylko zwiększą odporność regionu na zmiany klimatyczne, ale również realnie poprawią jakość życia jego mieszkańców. Całkowita wartość I etapu projektu to kwota niemal 38 mln zł, z czego unijne wsparcie wyniosło prawie 23 mln zł. Dwie kolejne odsłony przedsięwzięcia zostaną zrealizowane do końca 2029 roku.
O planach Stowarzyszenia Metropolia Poznań dotyczących walki ze zmianami klimatu dowiesz się z poniższego materiału wideo.
Dominik Wójcik