„Dziekanka” - zielony szpital w sercu Gniezna

Historyczny park gnieźnieńskiego szpitala „Dziekanka” to miejsce, które wspaniale dopełnia działalność placówki, wspierając dobrostan człowieka. Przy wsparciu Funduszy Europejskich pacjenci, personel i mieszkańcy zyskają terapeutyczną zieloną przestrzeń.

Coraz więcej mówi się o tym, jak silnie natura wpływa na nasze emocje i zdrowie psychiczne. Koncepcja ogrodów terapeutycznych, od lat rozwijana w Europie, znajduje swoje miejsce także w Gnieźnie. Renowacja zabytkowego parku wokół Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Dziekanka” im. Aleksandra Piotrowskiego to coś więcej niż rewitalizacja zieleni. To przemyślany krok w stronę nowoczesnego, holistycznego podejścia do terapii. Dyrekcja placówki nie oglądając się na mody czy chwilowe trendy, konsekwentnie realizuje wizję miejsca, w którym pacjent jest nie tylko leczony, ale i słuchany. Wkrótce w parku znów zakwitną krzewy i drzewa, wróci śpiew ptaków – ale przede wszystkim pojawi się przestrzeń, w której można „być”.

„Dziekanka” pokazuje jak ważny jest powrót do tego, co było pierwsze – natury.

Nowe oblicze historycznego parku

Gnieźnieński szpital to placówka o bogatej ponad 130-letniej historii. Za datę rozpoczęcia działalności „Krajowego Zakładu Psychiatrycznego” w „Dziekance” (taką nazwę miał wówczas szpital) uważa się 20 października 1894 roku, gdyż tego dnia przyjęto pierwszych 25 chorych przywiezionych z Krajowego Zakładu Psychiatrycznego w Owińskach koło Poznania.

Wraz z otwarciem placówki założono również park okalający lecznicę. Od początku pełnił funkcję rekreacyjną dla pacjentów szpitala. Każdy oddział miał swój ogródek, w którym pacjenci mogli odpoczywać, a także angażować się w prace ogrodowe. Podczas drugiej wojny światowej park został częściowo zdewastowany. Zmieniał się również w kolejnych dekadach. Szczególnie mocno ucierpiał w 2017 r. podczas szalejącej nawałnicy. Wówczas wiele drzew zostało powalonych.

W ostatnich latach zachodnia część parku przeszła gruntowną rewitalizację. Prace objęły pielęgnację drzew, budowę oświetlenia, małej architektury oraz nasadzenia roślin. Aktualnie dyrekcja szpitala przy wsparciu unijnym oraz z budżetu Województwa Wielkopolskiego prowadzi prace renowacyjne we wschodniej części zabytkowego zieleńca.

– Postawiliśmy sobie za cel zapewnienie i utrzymanie bioróżnorodności na terenie parku i otwarcie go dla mieszkańców Gniezna. Chcemy zaakcentować wartość przyrodniczą parku poprzez różnego rodzaju działania z zakresu edukacji przyrodniczo-ekologicznej – mówi Marek Czaplicki, dyrektor Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Dziekanka” im. Aleksandra Piotrowskiego w Gnieźnie. – Prace renowacyjne obejmują m.in. pielęgnację drzewostanu, usunięcie chorych drzew stanowiących zagrożenie, budowę oświetlenia LED i elementów małej architektury, a także odtworzenie trawników i nasadzenia nowych roślin. Ważnym aspektem będzie też przygotowanie ścieżki dydaktyczno-edukacyjnej z tablicami informującymi o występujących w parku siedliskach gatunków zwierząt i drzew – podkreśla.

Dodatkowo w ramach projektu dla odwiedzających park dostępne będą lornetki, które pozwolą miłośnikom ornitologii na obserwację licznych gatunków ptaków. Projekt przewiduje również montaż elementów dla zwierząt: budek lęgowych, schronów dla nietoperzy, domków dla jeży, owadów i trzmieli. Odnowione zostanie też ogrodzenie.

Dla pacjentów i mieszkańców

Renowacja parku otworzy nowe możliwości dla pacjentów szpitala. W ramach terapii zajęciowej chorzy, którzy mogą opuszczać oddziały w asyście terapeutów, będą korzystać z kuracji w naturze (spacery, nordic walking). Kontakt z przyrodą sprzyja bowiem redukcji stresu, poprawie samopoczucia i wspiera procesy zdrowienia.

– Planujemy szeroką kampanię informacyjno-edukacyjną w zakresie ochrony przyrody i bioróżnorodności, a także ochrony siedlisk różnych gatunków – mówi Beata Golec, kierownik Działu Zamówień Publicznych Wojewódzkiego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych „Dziekanka”. – Chcemy zorganizować warsztaty dla uczniów szkół podstawowych w naszym parku. Występuje tu wiele gatunków zwierząt. Raniuszek, puszczyk, kwiczoł, zięba, dzięcioł, kukułka, grubodziób, modraszka, to tylko niektóre z gatunków ptaków, które można tu zaobserwować. Będziemy zachęcać najmłodszych do odkrywania pasji przyrodniczej, a pomogą nam w tym gry terenowe przygotowane przez ekoedukatorów – podkreśla.

Projekt realizowany jest przy udziale Partnera Projektu, którym jest Stowarzyszenie na Rzecz Aktywizacji Społeczności Lokalnej „Siedlisko” w Lubochni. Wkład Partnera polegał będzie na organizacji wydarzeń w postaci warsztatów edukacyjnych, szkoleń oraz zajęć praktycznych dla dzieci i młodzieży.

Przedsięwzięcie zakończy się w sierpniu 2026 roku. Jego realizacja ma kluczowe znaczenie dla zachowania unikalnych walorów przyrodniczych miasta. Sprzyja też poprawie jakości życia lokalnej społeczności poprzez stworzenie zadbanych zielonych przestrzeni służących rekreacji i edukacji ekologicznej.

Całkowita wartość projektu „Ochrona dziedzictwa naturalnego na terenie szpitala „Dziekanka” w Gnieźnie” to ponad 5,2 mln zł. Dofinansowanie z UE wyniosło ponad 3,6 mln zł.

Więcej o zielonych projektach w Wielkopolsce w artykule „Miasta z coraz lepszym klimatem. Retencja i tereny zielone sprawiają, że konsekwencje zmian klimatycznych nie są tak dotkliwe”.