Proces starzenia się jest zjawiskiem globalnym. W Polsce na przykład na 100 „wnuków” przypada aż 133 „dziadków”. Choć społeczność naszego regionu należy do najmłodszej w kraju, już teraz, z pomocą Funduszy Europejskich, podejmowane są działania wspierające aktywizację seniorów. Tak jest między innymi w Czarnkowie.
Choć Polska należy obecnie do młodszych demograficznie krajów europejskich, w najbliższych latach sytuacja się zmieni, jak wynika z opracowania Fundacji im. Stefana Batorego. Zgodnie z ostatnimi badaniami Eurostatu (2023 rok) liczba osób starszych (65 lat lub więcej) wzrośnie z ponad 7 mln do prawie 11 mln w 2060 roku. W tej chwili seniorzy stanowią niemal jedną piątą populacji kraju.
Dobre wieści są takie, że seniorzy z roku na rok zwiększają swoją aktywność. Jak pokazują wyliczenia Głównego Urzędu Statystycznego, znacznie większa ich liczba korzysta obecnie z oferty domów kultury, klubów i świetlic czy bibliotek. Seniorzy chętnie angażują się również w wolontariat – w 2022 roku co czwarty wolontariusz był osobą starszą. Przeszło 60% Polaków w wieku 60-75 lat korzysta także z internetu. Wielu uczestniczy też w zajęciach Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
W aktywizacji tej grupy wiekowej w ostatnich latach dużą zasługę mają Fundusze Europejskie. Pomagają bowiem sfinansować m.in. działalność Centrów Usług Społecznych, które oferują seniorom możliwości integracji i rozwoju.
Wsparcie, ochrona i profilaktyka
W gminie Czarnków, w północnej części regionu, mieszka przeszło 11 tys. osób. Ponad jedną piątą z nich stanowią osoby po 60. roku życia. W 2021 roku dzięki środkom z Polityki Spójności działalność w gminie rozpoczęło Centrum Usług Społecznych.
- Naszym zadaniem jest nie tylko świadczenie pomocy społecznej mieszkańcom, ale także koordynowanie wsparcia udzielanego przez inne podmioty – mówi Justyna Przyłucka-Gania, dyrektorka placówki. - Swoje działania realizujemy wokół kilku głównych tematów: reintegracji społecznej i zawodowej, wspierania rodzin, promocji i ochrony zdrowia czy kultury. Adresujemy je do wszystkich mieszkańców gminy. Oferujemy m.in. opiekę wytchnieniową, reintegrację społeczno-zawodową, mieszkanie wspomagane, lokalny klub rodzinny, edukację profilaktyczną dla dzieci i dorosłych, kluby seniora – wylicza.
Ze względu na sytuację demograficzną gminy szczególną troską objęci są seniorzy. Mogą korzystać z opieki pracowników socjalnych, którzy odwiedzają ich i dbają o ich dobrostan. Czarnkowski CUS uczestniczy w dwóch projektach o zasięgu regionalnym – „Wielkopolskie SOS” oraz „Wielkopolskie Telecentrum Opieki”. Dzięki nim teleopieką objętych jest 100 seniorów.
- Uruchomiliśmy również usługę asystencką – mówi Justyna Przyłucka-Gania.
- Zadaniem asystenta jest rozpoznawanie możliwości i ograniczeń w funkcjonowaniu seniora, które wynikają z rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Opiekun interpretuje sytuacje społeczne, warunki życia, relacje z rodziną, grupą i środowiskiem lokalnym. Na tej podstawie dobiera metody, techniki i narzędzia do działań opiekuńczo-wspierających. Udziela wsparcia emocjonalnego i aktywizuje podopiecznych, by mogli osiągnąć większą samodzielność – tłumaczy.
Międzypokoleniowa współpraca
Podstawą działania czarnkowskiego centrum na lata 2023-2026 jest projekt „Paleta Pokoleń – kompleksowy system usług społecznych w Gminie Czarnków”, finansowany z Funduszy Europejskich dla Wielkopolski. Skierowany jest do niemal 1400 mieszkańców: seniorów, osób z niepełnosprawnościami, osób znajdujących się w kryzysie bezdomności, rodziców z problemami opiekuńczo-wychowawczymi oraz dzieci i młodzieży zagrożonych kryzysami psychicznymi i uzależnieniami.
- Przedsięwzięcie to efekt wielu rozmów nie tylko z mieszkańcami, ale także samorządem czy przedstawicielami instytucji działających na naszym terenie, takich jak fundacje, stowarzyszenia czy spółdzielnie socjalne – mówi dyrektorka. - Wszystkie pomysły, potrzeby i opinie złożyły się na ostateczny kształt projektu – dodaje.
„Paleta pokoleń” to w dużej mierze usługi kierowane dla osób starszych. Zorganizowano stacjonarny oraz mobilny klub seniora działający w sześciu miejscowościach gminy. Seniorzy mogą również skorzystać ze wsparcia dostosowanego do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Ponadto powstało Centrum Integracji Społecznej oraz Lokalny Klub Rodzinny. W ramach projektu prowadzona jest również szeroka edukacja profilaktyczna. Mieszkańcy w kryzysie psychicznym mogą skorzystać z pomocy psychologicznej.
- Wszystkie działania mają pozytywny wpływ na zrównoważony rozwój naszej gminy. Umożliwiają powrót do życia społecznego osobom wykluczonym, samotnym seniorom oraz osobom niepełnosprawnym – mówi Justyna Przyłucka-Gania. - Bez unijnego wsparcia realizacja projektu na tak dużą skalę nie byłaby możliwa. Przed nami dużo pracy, wiemy jednak, co trzeba zrobić i jaka jest stawka – zapewnia.
Działania zakończą się w 2026 roku. Całkowity koszt projektu wynosi niemal 5 mln zł, z czego prawie 3,5 mln zł pochodzi z unijnej dotacji.
Dominik Wójcik