W kręgu: razem

Potocznie mówimy o nich: wyrzuceni na margines. Formalnie: wykluczeni społecznie. Zmagając się z wieloma przeciwnościami losu, mają niewielkie szanse powrotu do aktywnego życia społecznego i zawodowego. Są jednak miejsca, a w nich ludzie, którzy pomagają im wyjść na prostą. Są i Fundusze Europejskie, które wspomagają ich rozwój.

Termin „wykluczenie społeczne” wykorzystywany jest dziś wszędzie tam, gdzie nawiązuje się do nierówności społecznych, ubóstwa, dyskryminacji czy też korelacji tych zjawisk. W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że dotyczy on wszystkich osób żyjących w niekorzystnych warunkach ekonomicznych lub dotkniętych negatywnymi procesami społecznymi, wynikającymi m.in. ze zmian rozwojowych. Najbardziej zagrożeni są: długotrwale bezrobotni, odbiorcy pomocy społecznej, samotni rodzice, będący w trudnej sytuacji życiowej, bezdomni, niepełnosprawni, uchodźcy, dzieci i młodzież pochodzące z rodzin patologicznych, a także mieszkańcy rejonów peryferyjnych, zwłaszcza dotkniętych procesami dezindustrializacji.

Zagrożeni wykluczeniem społecznym poza wsparciem systemowym, liczyć mogą także na pomoc Funduszy Europejskich. Tylko w ramach Podddziałania 7.1.2 „Aktywna integracja” WRPO 2014+ od 2015 r. zrealizowano w regionie 109 projektów na łączną kwotę ponad 120 mln zł. Wsparciem objętych zostało ponad 4,7 tys. osób znajdujących się w trudnej sytuacji społeczno-zawodowej (w tym ok. 2,7 tys. bezrobotnych oraz ponad 1,5 tys. osób z niepełnosprawnościami). Do 2023 r. z pomocy skorzysta jeszcze niemal 30 tys. mieszkańców regionu (w tym ponad 2,8 tys. osób z niepełnosprawnościami).

Przywrócić nadzieję

Jednym z cennych przedsięwzięć realizowanych w regionie jest projekt Stowarzyszenia Pomocy KRĄG adresowany do najbardziej potrzebujących mieszkańców gminy Nowe Miasto nad Wartą. Przed uczestnikami postawił ambitne zadania: dostrzec potencjał, zmienić myślenie i filozofię działania, a także uwierzyć we własne umiejętności. Projekt ruszył w czerwcu 2016 r., potrwa do końca bieżącego roku.

– Od 23 lat działamy na rzecz lokalnej społeczności. Prowadzimy schronisko dla bezdomnych w Dębnie, oferując wsparcie i schronienie dla mężczyzn, którzy z różnych przyczyn stracili dach nad głową. Wielu boryka się z uzależnieniami, niepełnosprawnością, chorobami psychicznymi czy piętnem więziennego życiorysu. Udział w projekcie to szansa, by mogli się usamodzielnić – mówi Iwona Rutkowska-Krause, koordynatorka projektu, od lat współpracująca ze Stowarzyszeniem Pomocy KRĄG. – W projekcie biorą udział również długotrwale bezrobotne mieszkanki terenów wiejskich gminy: często bez kwalifikacji, wykształcenia czy doświadczenia zawodowego.

Pomocą objętych zostało 25 osób. Uczestnicy korzystają ze wsparcia psychologa, doradców zawodowych, pracowników socjalnych, a także asystentów osób bezdomnych, którzy w momentach wątpliwości i zwątpienia, przeprowadzają rozmowy motywujące. Korzystają również z treningów kompetencji i umiejętności społecznych. W zależności od potrzeb prowadzona jest też rehabilitacja. Najważniejszym elementem są jednak szkolenia zawodowe. Panie wzięły udział w kursie opiekuna osób starszych, a panowie – pomocnika murarza lub instalatora. Po ich zakończeniu uczestnicy skierowani zostali na staże u lokalnych pracodawców.

– Chcemy pokazać podopiecznym, że sytuację w której się znaleźli można zmienić. Nawet jak człowiek upadnie i nie ma siły się podnieść, to jesteśmy po to, żeby pomóc. Chcemy im również udowodnić, że mogą być dobrymi pracownikami – podkreśla Iwona Rutkowska-Krause.

Dodatkowo w ramach projektu w świetlicy wiejskiej w Dębnie utworzony został Klub Samopomocy „W Kręgu Razem”, w którym uczestnicy dwa razy w miesiącu spotykają się na zajęciach aktywizujących, a także na warsztatach kulinarnych i artystycznych. Dwukrotnie zorganizowano także piknik integracyjny z mieszkańcami. Była to dobra okazja do nawiązania więzi i pokonania swoich ograniczeń.

- To, że nasze przedsięwzięcie przynosi owoce, świadczy fakt, że dwoje uczestników zdobyło już pracę, a dwóch mieszkańców schroniska usamodzielniło się – zaznacza koordynatorka projektu.

Przedsięwzięcie „W KRĘGU RAZEM – aktywna integracja i aktywizacja zawodowa i społeczna mieszkańców gminy Nowe Miasto nad Wartą” dofinansowany został w ramach Poddziałania 7.1.2 Aktywna integracja – projekty konkursowe.

Pomóc tym, którym żyje się trudniej

Projektem, wspierającym zagrożonych wykluczeniem społecznym, realizowanym w powiecie średzkim jest przedsięwzięcie Stowarzyszenia Pomocy SOS adresowane do osób z niepełnosprawnościami. Organizacja od 2000 r. prowadzi Warsztat Terapii Zajęciowej, z którego korzysta blisko 50 osób.

– Chcemy, by nasi podopieczni nie zamykali się w czterech ścianach, ale byli aktywni społecznie i zawodowo. Dlatego przygotowaliśmy projekt dopasowany do ich potrzeb i możliwości. Wsparciem objęliśmy 25 niepełnosprawnych – mówi Iwona Rutkowska-Krause. – W pierwszej kolejności musieliśmy pokonać bariery, które tkwią w samych uczestnikach. Pokazać im, że są pełnowartościowymi osobami, które mimo swoich ograniczeń, mogą sporo osiągnąć. Stąd ważnym elementem wsparcia była indywidualna terapia psychospołeczna – dodaje.

W ramach projektu uczestnicy korzystali również z zajęć edukacyjnych, m.in. warsztatów ceramicznych i ogrodnictwa, treningów kompetencji społecznych czy poradnictwa prawnego. Zwieńczeniem są pięciomiesięczne praktyki i ośmiomiesięczne staże zawodowe.

– Pracując w prawdziwym zakładzie pracy, uczestnicy na własnej skórze mogą przekonać się, że są w stanie wypełniać powierzone im obowiązki. Pracodawcy zaś mają okazję obalić stereotypy na temat mniejszej wydajności czy nieprzydatności niepełnosprawnych, w szczególności osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi – przekonuje Iwona Rutkowska-Krause.

Uczestnicy projektu pracują na rzecz prywatnej firmy. Przygotowują wzorniki materiałów tapicerskich.

- Nasi podopieczni wzajemnie się motywują, sprawdzają. Doskonale wiedzą, że od ich zaangażowania, dokładności, systematyczności zależy ostateczny efekt – mówi Marcin Pikusa, kierownik Warsztat Terapii Zajęciowej w Środzie Wielkopolskiej.

Podjęcie pracy to dla wielu sukces i powód do zadowolenia.

- Praca mi się podoba. Lubię wykonywać swoje obowiązki. Mam dużą satysfakcję z tego, co robię - przyznaje Patryk Marczyński.

- Cieszę się, że mam pracę, ze mogę się czymś zająć i nie siedzę bezczynnie. Czuję się potrzebny – dodaje Damian Szerle.

Projekt „Integracja i aktywizacja społeczno - zawodowa osób z niepełnosprawnościami w powiecie średzkim” rozpoczął się w czerwcu 2017 r. i potrwa do końca maja 2019 r.

Realizowane projekty pokazują, że ci, którym wydawało się, że są na straconej pozycji, mogą zacząć życie od nowa. Ważne jednak, by podejmowane działania były odpowiednio przygotowane.

- Włączanie osób z grup wykluczonych społecznie do pełnienia ról społecznych i zawodowych zależy w znacznej mierze od eliminowania barier nie tylko tkwiących w samych uczestnikach, ale również wśród społeczności lokalnej czy pracodawców. Okazuje się – niestety - że stereotypy na temat bezdomnych, niepełnosprawnych czy rodzin dysfunkcyjnych są nadal silne. Dlatego równolegle do działań aktywizujących uczestników projektu, należy prowadzić działania środowiskowe adresowane do społeczności lokalnej oraz pracodawców - podkreśla Iwona Rutkowska-Krause.

Aktualnie w regionie prowadzony jest kolejny nabór w ramach „Aktywnej integracji”. Do wydania jest aż 40 mln zł! O unijne dotacje w zakresie integracji i aktywizacji społeczno-zawodowej zagrożonych wykluczeniem społecznym po raz pierwszy mogą ubiegać się podmioty ekonomii społecznej, a więc przedsiębiorstwa społeczne (w tym spółdzielnie socjalne), organizacje pozarządowe, centra integracji społecznej (CIS) i kluby integracji społecznej (KIS), zakłady aktywizacji zawodowej (ZAZ) i warsztaty terapii zajęciowej (WTZ). Wnioski można składać do 31 lipca. Szczegółowe informacje: www.wrpo.wielkopolskie.pl