Dom dla osób z autyzmem, a także mieszkania chronione i wspomagane dla seniorów oraz osób z niepełnosprawnościami, powstaną już niedługo w Wielkopolsce. Pionierskie projekty społeczne adresowane są do najbardziej potrzebujących mieszkańców regionu.
Niepełnosprawność, choroba, wiek - to kategorie, które, mimo wielu zmian w naszym kraju, nadal pozostają mocno - i trzeba to wyraźnie podkreślić - negatywnie wartościujące, a co za tym idzie ograniczające społecznie. Głównym problemem jest ograniczenie dostępu do codziennych aktywności, w tym edukacji, opieki, pracy i możliwości uczestnictwa w życiu kulturalnym. Problemem jest również niewielkie zainteresowanie i zaangażowanie „zdrowej” części społeczeństwa w pomoc tym, dla których los był mniej łaskawy. A wszystko to dzieje się tak w sferze publicznej, jak i prywatnej. Aby ograniczyć negatywne skutki marginalizacji, obok procesów aktywizacyjnych, prowadzone są coraz częściej inwestycje w zakresie infrastruktury usług społecznych. Powstają więc miejsca, gdzie pod fachową opieką specjalistów grupy zagrożone wykluczeniem stawiają kolejne kroki, żyjąc i ucząc się – na ile to możliwe – samodzielnie funkcjonować. W Wielkopolsce w październiku podpisane zostały umowy na realizację trzech projektów społecznych w ramach Poddziałania 9.1.2 „Infrastruktura społeczna” WRPO 2014+, na mapie regionu przybędzie więc obiektów, w których na pomoc będą mogły liczyć osoby z niepełnosprawnościami i seniorzy.
Milowy krok
Dzięki unijnemu wsparciu, za kilka miesięcy w Poznaniu ruszy budowa pierwszej w regionie wyspecjalizowanej placówki dla niesamodzielnych osób z autyzmem. Za to przedsięwzięcie odpowiedzialna jest Fundacja Dom Autysty. Organizacja została powołana do życia cztery lata temu przez rodziców dzieci, u których zdiagnozowano zaburzenia rozwoju.
– Wiedzieliśmy, że po zakończeniu szkoły nasze dzieci nie będą miały gdzie pójść, bo dla dorosłych z autyzmem i niepełnosprawnością intelektualną nie ma w Poznaniu żadnej oferty. Warsztaty Terapii Zajęciowej nie chcą przyjmować takich osób, bo po prostu mają za mało terapeutów. Jeśli jeden pracownik zajmuje się pięcioma podopiecznymi, a jest wśród nich człowiek, który co chwilę np. próbuje uciec, to terapeuta nie jest w stanie prowadzić zajęć. Dlatego trudna opieka nad dorosłymi z autyzmem spada na barki starzejących się rodziców. Myśleliśmy też o losie dzieci po naszej śmierci. Założenie specjalistycznej placówki było od początku naszym głównym celem – mówi Adam Kompowski, współzałożyciel i prezes zarządu poznańskiej Fundacji Dom Autysty.
Grunt pod budowę domu przekazało fundacji w użytkowanie wieczyste miasto Poznań. Radni wszystkich opcji politycznych jednogłośnie zgodzili się na oddanie gruntu z 99 procentową bonifikatą. Przewidywany koszt budowy obiektu to ponad 2,4 mln zł, z czego 1,9 mln zł stanowić będzie dotacja z WRPO 2014+. Placówka ma być gotowa do końca 2019 roku.
– W Domu Autysty uczestnicy będą spędzać czas w atrakcyjny sposób, co pozwoli im się jednocześnie rozwijać. Będą tu pracownie: plastyczna, gospodarstwa domowego, taneczno-ruchowa, komputerowa, a nawet hortiterapeutyczna, w ramach której będą pielęgnować rośliny. Na zajęciach będziemy kłaść nacisk na zdobywanie umiejętności zwiększających samodzielność. Grupy będą dwuosobowe – podkreśla Adam Kompowski.
Placówka przygotuje także pobyty wytchnieniowe, w trakcie których dzieci przebywać będą w ośrodku, a rodzice w tym czasie odpoczną od trudnej opieki. Służyć będzie temu jedenaście pokoi mieszkalnych. W trakcie takiego pobytu osoby z autyzmem nauczą się codziennych czynności, takich jak mycie, ubieranie się czy przygotowywanie posiłków.
– W ośrodku zorganizujemy też zajęcia dla opiekunów osób z autyzmem: grupy wsparcia i warsztaty relaksacyjne. Planujemy także uruchomienie punktu informacyjnego, pomagającego opiekunom w poszukiwaniach odpowiedniej pomocy – zaznacza prezes fundacji.
Zajęcia mają ruszyć w 2020 r. Pierwsze dwa lata działalności Domu Autysty zostaną sfinansowane ze środków unijnych w ramach Poddziałania 7.2.2. Potem fundacja chce włączyć ośrodek do systemu placówek dla osób z niepełnosprawnościami wspieranych przez samorządy.
Wsparcie i opieka
W powiecie poznańskim powstają pierwsze mieszkania chronione, a więc lokale, które mają za zadanie przygotować mieszkańców do samodzielnego funkcjonowania, uczestnictwa w życiu społecznym i ułatwić integrację społeczną. Do 2020 r. tego typu mieszkania powstaną na terenie Domu Pomocy Społecznej w Lisówkach (gmina Dopiewo). Wyremontowanych zostanie siedem budynków znajdujących się w sąsiedztwie DPS. Zakres prac obejmie m.in. usunięcie barier architektonicznych, montaż wind i przystosowanie toalet. Po zakończeniu remontu do nowych lokali wprowadzą się osoby z niepełnosprawnościami oraz seniorzy.
– Każdy z siedmiu domów będzie przystosowany dla minimum pięciu osób z niepełnosprawnościami oraz jednego opiekuna, co niewątpliwie pozwoli uzyskać bardziej rodzinną atmosferę niż w placówkach całodobowej opieki, jakimi są domy pomocy społecznej – mówi Tomasz Woźnica, zastępca dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie.
W bezpiecznym i funkcjonalnym otoczeniu lokatorzy będą uczyć się zasad współpracy i wykonywania podstawowych obowiązków domowych, w tym planowania budżetu. Towarzyszyć im będą psychologowie, pracownicy socjalni i terapeuci. Mieszkańcy skorzystają także z terapii zajęciowej i oferty rehabilitacyjnej w DPS w Lisówkach. Adaptacja budynków kosztować będzie ok. 2,3 mln zł, z czego unijna dotacja wyniesie 1,9 mln zł, a powiat poznański dołoży ponad 350 tys. zł.
Kompleksowa pomoc
Poznańskie Stowarzyszenie Na Tak zrealizuje z kolei projekt polegający na adaptacji pomieszczeń na parterze budynku wielorodzinnego do potrzeb osób o ograniczonej sprawności umysłowej, ruchowej i poruszających się na wózkach inwalidzkich.
– Choć w Poznaniu funkcjonuje ponad dwadzieścia mieszkań chronionych, żadne nie jest przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi. Także miejski program mieszkań socjalnych ze wsparciem treningowym nie obejmuje tej grupy. Dlatego też chcemy stworzyć mieszkanie w dogodnej lokalizacji tak, aby nasi podopieczni mieli szansę samodzielnego funkcjonowania w środowisku lokalnym – mówi Jakub Kłeczek, specjalista ds. projektów Stowarzyszenia Na Tak. – Do końca grudnia 2019 r. powstanie czteropokojowe mieszkanie z dwoma łazienkami. Zastosowane rozwiązania architektoniczne będą zgodne z zasadami uniwersalnego projektowania i dostosowane do potrzeb osób z dysfunkcjami narządu wzroku, ruchu oraz problemami psychologicznymi – dodaje.
Lokatorzy mieszkania będą się w nim uczyć samodzielności: prowadzenia gospodarstwa domowego, obsługi urządzeń domowych np. telefonu i komputera. Dowiedzą się też, jak radzić sobie w grupie i samodzielnie rozwiązywać konflikty.
– Przez całą dobę towarzyszyć będzie im doświadczony trener, który zapewni bezpieczeństwo i stosowną pomoc. Trenerzy zajmują się również – w porozumieniu z uczestnikami – organizacją czasu wolnego – wyjaśnia koordynator działań, Michał Talar.
Po pomyślnym ukończeniu trzytygodniowego treningu, uczestnicy wrócą do rodzin z diagnozą potencjału i wskazaniami dotyczącymi obszarów do rozwijania. Najlepiej rokujący uczestnicy będą mogli wziąć udział w kolejnym - już trzymiesięcznym - treningu. Rodzicom i opiekunom w procesie usamodzielniania się ich podopiecznych towarzyszyć będą wykwalifikowani specjaliści.
– Z naszych doświadczeń wynika, że taka forma wsparcia to dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną ważny krok w procesie uczenia się samodzielności i odpowiedzialności. Rozwiązania, które stosujemy, są też ważnym wsparciem dla rodzin i bliskich. Odciążają choć na chwilę od wymagającej opieki. Co więcej, działania pomagają zmienić nastawienie do tej grupy społeczności lokalnej, mieszkańców Poznania. W mieszkaniach, które już prowadzimy, widzimy, jak sąsiedzi – początkowo neutralnie nastawieni, dziś pomagają naszym podopiecznym, pilnują bezpieczeństwa na klatkach schodowych – podkreśla Michal Talar. – Nasze rozwiązania z mieszkalnictwem wspomaganym nagrodzone zostały statuetką Samorządu Równych Szans 2017. Z doświadczeń korzystają też inne organizacje, m.in. w Krakowie, Warszawie i Toruniu – dodaje.
Koszt adaptacji nowego mieszkania to ponad 375 tys. zł, z czego 319 tys. zł pochodzić będzie ze środków WRPO 2014+.
Dotychczas Zarząd Województwa Wielkopolskiego przeznaczył 17 mln zł z puli środków zarezerwowanych na infrastrukturę społeczną w ramach Poddziałania 9.1.2.
Łukasz Karkoszka
