Odnowa społeczna, kulturalna i infrastrukturalna. Jednym słowem: rewitalizacja. Działania w tym zakresie mocno wspierają Fundusze Europejskie. W lipcu i sierpniu podpisano kolejne umowy na modernizacje miejskich przestrzeni.
Przywrócenie do życia lub po prostu ożywienie – tak dosłownie zwykło się tłumaczyć słowo „rewitalizacja”. Często używane jest ono w odniesieniu do wszelkich działań modernizacyjnych, które gminy podejmują na swoim terenie. W rzeczywistości proces ten jest o wiele bardziej złożony. W uproszczeniu, rewitalizacja to kompleksowy i zintegrowany proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych. Głównym celem podejmowanych działań jest przywrócenie ładu w przestrzeni publicznej oraz nadanie obiektom i terenom nowych funkcji: gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych czy kulturalnych. Aby proces ten przebiegał poprawnie, niezbędne jest współdziałanie podmiotów na trzech płaszczyznach: przestrzennej, gospodarczo-ekonomicznej i społecznej. W ramach WRPO 2014+, działania rewitalizacyjne wspiera Poddziałanie 9.2.1.
Akademia dla starszych i młodszych
Jeden z ciekawych projektów rewitalizacyjnych realizuje Akademia Muzyczna im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu. Przedsięwzięcie dotyczy przebudowy i remontu zabytkowego budynku, który - wraz z dwoma bardziej współczesnymi obiektami - tworzy kompleks dydaktyczny uczelni, i jego dziedzińca.
- Gmach jest obiektem o wyjątkowym charakterze, unikalnych walorach historycznych i architektonicznych. W 1985 roku został wpisany do rejestru zabytków. Bogatym wystrojem wyróżnia się przede wszystkim duża sala zebrań, obecnie to Aula im. Stefana Stuligrosza, która od samego początku Akademii funkcjonuje jako sala koncertowa dla około 200 słuchaczy – mówi Michał Pawłowski, główny specjalista ds. dokumentacji projektów Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu.
W ramach prac przebudowana będzie strefa wejściowa do budynku i fragmenty głównej klatki schodowej. Gmach zostanie wyposażony w nowe windy. Działania te mają na celu zniwelowanie barier architektonicznych i przystosowanie budynku dla osób z niepełnosprawnościami. Roboty będą również prowadzone na Auli im. Stefana Stuligrosza. Obejmą przywrócenie dawnych bogatych dekoracji ściennych i sufitowych, wymianę posadzek, oświetlenia, elementów stolarskich i ślusarskich. Sala zostanie wyposażona m.in. w nowoczesne nagłośnienie, oświetlenie, a także w system elektroakustyczny umożliwiający korygowanie stopnia pogłosu w pomieszczeniu tak, aby jak najlepiej wykorzystać potencjał koncertowy.
- Nasz projekt jest ukłonem w stronę seniorów, którzy coraz liczniej pojawiają się na organizowanych przez nas koncertach, oczekując kameralnej oferty artystycznej. Zniwelowanie barier architektonicznych ułatwi im dostęp do naszego programu. Nie zapomnieliśmy oczywiście o młodzieży. Efektem przedsięwzięcia będzie poszerzenie oferty Akademii o m.in. koncerty jazzowe czy dodatkowe lekcje gry na instrumentach. Istotna jest również modernizacja dziedzińca, który stanie się estradą miejskich działań kulturalnych – mówi Michał Pawłowski.
Projekt Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego zakończy się w 2021 roku. Jego całkowity koszt wynosi prawie 8 mln złotych, z czego połowa pochodzi z unijnego dofinansowania. Niewykluczone, że wysokość wsparcia zwiększy się, po spełnieniu kilku dodatkowych warunków.
Jedno zadanie, wiele efektów
Rewitalizację zabytkowych kamienic obejmuje również projekt Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu. Chodzi o budynki u zbiegu ulic Ratajczaka i Kościuszki. Dotychczas oba gmachy pełniły funkcje mieszkalne (jako jedne z nielicznych obiektów w okolicy). Teraz ma się to zmienić: zabytkowe kamienice staną się częścią uczelni – powstanie w nich Centrum Kształcenia Przedsiębiorczości Społecznej, pełniące funkcje społeczne, edukacyjne i naukowe.
- Zadanie obejmuje wykonanie szeregu prac remontowych kamienic, w tym renowację elewacji, wymianę stropów i zewnętrznych klatek schodowych. Baraki, garaże i pawilon, znajdujące się między kamienicami, zostaną rozebrane. Ważne będzie także stworzenie łączników między budynkami – wykonanie ciągów komunikacji pieszej i wejść do budynków. Poza tym wyremontujemy zabytkowe ogrodzenie, a w okolicy pojawią się elementy małej architektury: ławki, stojaki na rowery, oświetlenie i tablice informacyjne. Zlikwidujemy również bariery architektoniczne dla osób z niepełnosprawnościami – mówi Karol Cyrulik z Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu.
Realizacja projektu ma spełnić kilka zadań. Jednym z nich jest rozwiązanie problemu braku spójności architektonicznej okolicy. Zniszczone kamienice kontrastowały bowiem z wizytówką miasta – dawno zrewitalizowanym Starym Browarem. Obiekty są w tak złym stanie technicznym, że zagrażają bezpieczeństwu przechodniów.
Najważniejszy jest jednak efekt społeczny.
- WSB, w ramach swojej misji statutowej, realizuje również szereg celów skierowanych w stronę mieszkańców: przedsiębiorców, grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, uczniów, kobiet i osób z niepełnosprawnościami. Dotychczas, ze względu na bazę lokalową, realizacja tego zadania była niewystarczająca. Dzięki Centrum Kształcenia Przedsiębiorczości Społecznej, które tu powstanie, będzie można to zmienić, a w efekcie zostaną ograniczone negatywne zjawiska, takie jak wyludnianie miasta – mówi Karol Cyrulik.
Realizacja projektu zakończy się 31 grudnia 2020 roku. Koszt przedsięwzięcia to ponad 6 mln zł, z czego większość, bo aż 5 mln zł, pochodzi z Funduszy Europejskich.
Rewitalizacja na miarę
Czasu i środków nie marnują również gospodarze gminy Krobia. W ramach projektu „Rewitalizacja społeczno-przestrzenna zdegradowanego obszaru Krobia Centrum”, założyli sobie realizację aż pięciu zadań. Dużą rolę w przedsięwzięciu odegrali sami mieszkańcy.
- To właśnie konsultacje i rozmowy z mieszkańcami legły u podstaw rewitalizacji naszej gminy – mówi Michał Litwoń, zastępca burmistrza Krobi. - Byli i są oni włączani na każdym etapie projektu – od diagnozy sytuacji, przez definiowanie potrzeb i określania zadań, po wybór priorytetów. Organizowaliśmy otwarte spotkania, a także spacery studyjne, podczas których wspólnie z mieszkańcami odwiedzaliśmy miejsca zdegradowane i szukaliśmy pomysłów na ich odnowę. Niektóre ze spotkań były ukierunkowane na konkretną grupę społeczną, jak chociażby na aktywne w Krobi środowisko seniorów. Dzięki temu nasze działania są skrojone na miarę rzeczywistych potrzeb – dodaje.
Rewitalizację przejdzie m.in. miejski rynek. Plan zakłada przebudowanie nawierzchni utwardzonych, odwodnienie, a także zamontowanie elementów małej architektury oraz wymianę oświetlenia. Spore zmiany czekają również Wyspę Kasztelańską, która jest centrum kulturalnym i społecznym miasta. Znajdujący się na niej budynek oraz zbiornik wodny zostaną zmodernizowane, a teren wokół zagospodarowany małą architekturą i zielenią. Ciąg komunikacyjny ulic: Szkolnej, Plac Kościuszki, Ogród Ludowy i Prof. Józefa Zwierzyckiego będzie przebudowany. Zmodernizowana zostanie kanalizacja deszczowa, oświetlenie uliczne oraz elementy małej architektury. W projekcie uwzględniono także potrzeby miłośników jednośladów, którzy chcą, by utwardzić ciąg pieszo-rowerowy wzdłuż Rowu Krobskiego.
Powstanie również nowy obiekt dla Centrum Biblioteczno-Kulturalnego KROB_KULT.
- Projekt nakierowany jest przede wszystkim na zwiększenie aktywności społecznej, włączanie grup defaworyzowanych oraz stworzenie sprzyjających warunków do podejmowania nowych inicjatyw gospodarczych, kulturalnych czy z obszaru dziedzictwa historycznego. Powstaną m.in. inkubator organizacji pozarządowych i klub wsparcia rodzin. Rewitalizacja Krobi ma zwiększyć jakość życia i podnieść jego atrakcyjność jako miejsca zamieszkania oraz prowadzenia biznesu – mówi Michał Litwoń.
Gmina Krobia swój projekt zakończy w 2020 roku. Koszt przedsięwzięcia to prawie 17,5 mln zł, z czego ponad 12,5 mln pochodzi z unijnego wsparcia.
Nowy wymiar starej kaflarni
Gmina Zduny przy wsparciu Funduszy Europejskich realizuje kilka projektów. Jeden z nich, prowadzony w partnerstwie ze Zdunowskim Ośrodkiem Kultury, dotyczy rewitalizacji terenów poprzemysłowych i zdegradowanych w Zdunach.
- Przedmiotem naszego przedsięwzięcia jest budynek dawnej kaflarni Zduny. Przeprowadzimy w nim prace remontowe oraz rozbudowę, modernizację instalacji i docieplenie stropów. Dzięki temu przywrócimy mu dobry stan techniczny, a samo miejsce zyska nowe funkcje użytkowe: kulturalne, edukacyjne i turystyczne – mówi Tomasz Chudy, burmistrz gminy Zduny. - Dzięki realizacji projektu powstanie zespół obiektów przyjaznych użytkownikom, w tym osobom z niepełnosprawnościami, wyposażonych w nowoczesne urządzenia – dodaje.
Odrestaurowana kaflarnia ma służyć przede wszystkim mieszkańcom.
- W Zdunach brakuje miejsc, w których organizacje pozarządowe mogłyby rozwijać swoją działalność. Teraz to się zmieni – powstanie przestrzeń do tworzenia inicjatyw społecznych, oferty skierowanej do mieszkańców oraz wprowadzania atrakcyjnych pomysłów łączących w sobie kulturę, tradycję i edukację – mówi Tomasz Chudy.
Projekt skierowany jest także do turystów. W dawnej kaflarni powstanie bowiem ciekawe muzeum ceramiki.
Prace mają zostać wykonane do końca 2020 roku. Całkowita wartość projektu to prawie 7,5 mln zł, z czego ponad połowę pokrywa unijne dofinansowanie.
Wszystko dla mieszkańców
Również Rawicz postanowił sięgnąć po unijne środki na przeprowadzenie rewitalizacji. Kompleksową modernizację przejdą trzy obiekty. Pierwszym z nich jest rynek.
- To centrum życia rozrywkowego i kulturalnego naszego miasta. Odbywa się tutaj większość miejskich imprez. Jest to również przestrzeń działalności handlowców oraz instytucji publicznych. Teren ten musi być bezpieczny i przyjazny – mówi Grzegorz Kubik, burmistrz Rawicza.
Rewitalizację przejdzie także budynek w centrum miasta przy ulicy Szarych Szeregów 3, który niegdyś pełnił funkcję gimnazjum, jednak po reformie szkolnictwa nie jest użytkowany. Obiekt stanie się własnością Rawickiej Biblioteki Publicznej, która do tej pory musiała dzielić przestrzeń z domem kultury.
Ostatni gmach, który uwzględniono w projekcie, to budynek przy ulicy Buszy 5. Dotychczas był wynajmowany podmiotom zewnętrznym, jednak ze względu na korzystną lokalizację, po modernizacji swoją siedzibę będzie miał w nim Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.
- Planujemy ułożenie nowej granitowej posadzki, w której zostaną zamontowane specjalne przyłącza energetyczne na potrzeby imprez oraz kupców. Znajdą się tam również sadzawka i rzeźba - symbol miasta: niedźwiedź. Całą przestrzeń oświetlą nowe, energooszczędne lampy LED – mówi Grzegorz Kubik. - Budynek po gimnazjum zostanie przebudowany w celu zlikwidowania barier architektonicznych dla osób z niepełnosprawnościami. Zostanie też docieplony i wyposażony w windę. Podobne prace wykonamy w nowej siedzibie MGOPS, przy ulicy Buszy 5 – dodaje.
Poszczególne elementy projektu były konsultowane z mieszkańcami, przedsiębiorcami, organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami ekonomii społecznej. Jak podkreśla burmistrz, chodziło o to, aby efekty rewitalizacji były korzystne dla rawiczan.
- Przedsięwzięcie umożliwi przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu różnych grup poprzez poprawę dostępu do usług społecznych, zdrowotnych i kulturalnych, które świadczy nasze miasto. Szczególnie zależy nam na integracji międzypokoleniowej rodzin z dziećmi i osób z niepełnosprawnościami – mówi.
Projekt zakończy się w 2021 roku. Jego łączny koszt to prawie 21 mln zł, z czego unijne dofinansowanie to kwota niemal 7 mln zł.
Dominik Wójcik
