Po latach zastoju szkolnictwo zawodowe, zwane dziś branżowym, powoli znów wraca do łask młodych. Dzisiejsze szkoły kuszą uczniów nowocześnie wyposażonymi pracowniami i ofertą ciekawych staży. W Wielkopolsce zwiększaniu atrakcyjności, jakości i prestiżu placówek kształcenia zawodowego pomagają Fundusze Europejskie.
Na umiarkowane dotychczas zainteresowanie kształceniem zawodowym młodych ludzi wpływ miało kilka czynników. Wśród nich można wskazać: nieaktualne programy nauczania, stereotypy narosłe wokół „zawodówek” jako szkół gorszego typu, a także ogólnie dostrzegana - zarówno po podażowej, jak i popytowej stronie rynku pracy rozbieżność między efektami praktycznej nauki zawodu a oczekiwaniami pracodawców. Okazuje się jednak, że dzisiejsze szkoły branżowe to coraz częściej placówki, oferujące nauczanie w środowisku zbliżonym do przyszłego miejsca pracy, wyposażone w nowoczesny sprzęt i aktywnie współpracujące z przedsiębiorcami, którzy uzupełniają umiejętności młodych, organizując im praktyki i staże zawodowe. Zjawisko dla obu stron wydaje się być korzystne - pracodawca kompletuje przyszłą kadrę, zaś uczniowie dostają szansę uzyskania konkretnych kwalifikacji. W Wielkopolsce nie brakuje udanych przykładów współpracy na linii szkoła – pracodawca – uczeń.
Wykształcony absolwent, kompetentny pracownik
Świetnym przykładem nowoczesnego kształcenia zawodowego jest Zespół Szkół Technicznych w Turku, gdzie powstała jedna z najnowocześniejszych w regionie pracowni automatyki przemysłowej, odzwierciedlającej realną linię produkcyjną. Przyszli technicy mogą kształcić się tu w takich zawodach jak: mechanik, mechatronik, elektryk, elektronik, teleinformatyk, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych.
– Nasza pracownia wpisuje się w koncepcję Industry 4.0 (Przemysłu 4.0), która zakłada, że pracownicy, maszyny oraz systemy IT automatycznie wymieniają informacje w toku produkcji – w obrębie fabryki i różnych systemów teleinformatycznych działających w przedsiębiorstwie. Odwzorowanie linii produkcyjnej występującej w zakładzie przemysłowym i zastosowanie obecnie używanego sprzętu w praktyce, ma kluczowe znaczenie w procesie kształcenia i pozwala w interesujący sposób przekazywać uczniom specjalistyczną wiedzę techniczną – mówi Wioletta Adamiak, dyrektor Zespołu Szkół Technicznych w Turku.
Uczniowie pracując przy linii, wykorzystują know-how z zakresu elektrotechniki, elektroniki, pneumatyki, mechaniki, informatyki, robotyki.
– W dzisiejszych realiach inżynierowie odpowiedzialni są za obsługę i konserwację złożonych zautomatyzowanych systemów produkcyjnych. Wymaga to od nich znajomości nowoczesnych rozwiązań z zakresu automatyki. Nasi uczniowie, opuszczając mury szkoły, będą już w tego typu wiedzę wyposażeni – mówi Zbigniew Szymański, nauczyciel mechatroniki w ZST w Turku.
Linia produkcyjna, która powstała w Turku, zbudowana jest z siedmiu stacji: dwóch z podwójnym magazynem podzespołów, stację montażową, kontroli jakości, obróbki, magazynu wysokiego składowania oraz stację demontażu z robotem UR5. Mogą one pracować niezależne bądź stanowić jedną całość.
– Uczniowie kształcą umiejętności z zakresu projektowania układów, montażu, eksploatacji, programowania sterowników PLC. Na bieżąco uczą się też rozwiązywać problemy które pojawiają się w trakcie projektowania, programowania oraz testowania układów. Dodatkowo ćwiczą umiejętności samodzielnego myślenia, współpracy w grupie i adaptacji – podkreśla Zbigniew Szymański.
System sterowania oparto na platformie sprzętowej firmy Siemens, która aktywnie współpracuje z placówką. Młodzież kończąc szkołę, będzie przygotowana do kariery w zawodzie inżyniera przemysłu.
Pracownia przechodzi obecnie certyfikację programu potwierdzającego umiejętności z zakresu przemysłowych systemów mechatronicznych (SMSCP), co pozwoli w przyszłości uruchomić specjalistyczny, certyfikowany kurs z tego zakresu dla uczniów. Póki co, ze szkoleń korzystają nauczyciele mechatroniki, którzy stanowią ważny element sprzyjający adaptacji polskiego przemysłu do Industry 4.0.
Pracownia powstała w ramach projektu „Nowoczesna technologia w kształceniu zawodowym elementem rozwoju gospodarczego obszaru funkcjonalnego powiatów tureckiego i kolskiego”, współfinansowanego ze środków WRPO 2014+.
Czas zawodowców
Współpraca na linii szkoła – pracodawcy to również praktyki i staże zawodowe. Na tę formę wsparcia liczyć mogą uczniowie placówek biorących udział w projekcie „Czas zawodowców BIS – zawodowa Wielkopolska”, który realizowany jest przy wsparciu WRPO 2014+ już czwarty rok. Aktualnie w przedsięwzięcie zaangażowanych jest 80 techników.
– Nasze działania stanowią odpowiedź na zmieniające się potrzeby nie tylko rynku pracy, ale przede wszystkim młodych ludzi. Musimy zadbać o właściwe przygotowanie młodego pokolenia „zawodowców”, uwzględniając ich potrzeby i oczekiwania. Dobrym krokiem ku poprawie edukacji zawodowej w Wielkopolsce, okazała się ściślejsza współpraca pomiędzy szkołami i przedsiębiorstwami. Dzięki niej pracodawcy mają realny wpływ na kształcenie uczniów, którzy w przyszłości mogą zasilić szeregi ich firm - podkreśla Marzena Wodzińska, Członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego. - Realizacja tak ambitnych przedsięwzięć wynika głównie z wsłuchiwania się władz samorządu w potrzeby regionu. Ciągły rozwój edukacji widocznie wpływa na wzrost gospodarki Wielkopolski – dodaje.
W ramach projektu ponad 4,2 tys. uczniów rozpoczęło realizację płatnych staży u pracodawców. Co więcej, ponad 6 tys. młodych skorzystało ze specjalistycznych zajęć w laboratoriach zlokalizowanych w trzech placówkach: w Poznaniu w Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii Politechniki Poznańskiej, w Pile w Zespole Szkół Ekonomicznych i w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 oraz w V Liceum Ogólnokształcącym w Kaliszu. Ważnym elementem projektu jest także doradztwo zawodowe, które pozwala nakreślić młodym ich predyspozycje, wskazać ich mocne i słabe strony oraz zaplanować rozwój ścieżki zawodowej. Z tej formy wsparcia skorzystało już blisko 7,8 tys. osób. Udało się również uelastycznić organizację staży. Na początku uczniowie korzystali z tej formy wsparcia głównie w miesiącach wakacyjnych. Obecnie staże są realizowane przez cały rok. Dzięki temu większa liczba uczniów może realizować ambitne zadania w przedsiębiorstwach, gdyż nie zawsze w wakacje można było zapewnić uczniom ciekawe zajęcia. Oferty pracy, praktyk i staży uczniowie mogą znaleźć na specjalnie uruchomionej stronie system.zawodowcy.org, gdzie już ponad tysiąc pracodawców opublikowało swoje ogłoszenia.
– Przekazujemy młodzieży nie tylko wiedzę teoretyczną, ale również przygotowujemy ją do mobilności, jaka obowiązuje dzisiaj na zmieniającym się rynku pracy – zaznacza Dorota Kinal, Dyrektor Departamentu Edukacji i Nauki UMWW w Poznaniu.
Jednym z elementów przedsięwzięcia jest też Wielkopolska Sieć Edukacyjno-Gospodarcza adresowana do pracodawców. Jej celem jest wypracowanie rozwiązań dostosowujących kształcenie zawodowe do potrzeb rynku pracy tak, aby przedsiębiorstwa ponosiły minimalne koszty związane z rekrutacją pracowników i doszkalaniem ich na stanowiska pracy.
Od wiedzy do praktyki
Efekty projektu widać na przykładzie Zespołu Szkół nr 1 z Wągrowca. Z możliwości odbycia staży u pracodawców korzysta aż 95% uczniów klas trzecich i czwartych technikum, kształcących się w takich zawodach jak: logistyk, ekonomista, mechatronik, informatyk, handlowiec, technik architektury krajobrazu, technik fotografii i multimediów, technik żywienia i usług gastronomicznych, technik pojazdów samochodowych.
– Zajęcia praktyczne w przyszłym miejscu pracy, ułatwiają rozpoczęcie kariery zawodowej po zakończeniu nauki w szkole. Dają możliwość zdobycia dodatkowego doświadczenia i sprawdzenia swoich kwalifikacji zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. Ułatwiają też nawiązanie kontaktu z potencjalnym pracodawcą, inicjują dalszą współpracę. Nasi uczniowie chętnie korzystają ze staży, gdyż zdają sobie sprawę, że w ten sposób zwiększają swoją szansę na zatrudnienie – mówi Zbigniew Smoliński, dyrektor Zespołu Szkół nr 1 w Wągrowcu. – Dziś szkolnictwo zawodowe znów jest na topie. Kształci się u nas blisko 1,5 tys. uczniów. Od lat nie mamy problemu z naborem. Sukcesywnie uzupełniamy ofertę edukacyjną o nowe zawody poszukiwane na rynku pracy – dodaje.
Ze współpracy z wągrowiecką placówką zadowoleni są też pracodawcy. Elżbieta Kwiatkowska z Przedsiębiorstwa Usługowo-Handlowego „Chemirol” Sp. z o.o. przyznaje, że staże dla uczniów przynoszą obopólne korzyści:
– Wdrożenie nowego pracownika wymaga ze strony pracodawcy czasu. Dlatego ważne, żeby po okresie próbnym człowiek chciał i potrafił pracować na danym stanowisku. Staże pozwalają uczniom zweryfikować, czy praca jaką oferujemy, będzie się pokrywać z ich umiejętnościami i zainteresowaniami. Przyjmując później stażystę wiemy, że taki młody człowiek poradzi sobie ze stawianymi zadaniami – podkreśla. – W naszej firmie szkoliły się dwie uczennice. Do ich obowiązków należało przyjmowanie zamówień, towaru, wystawianie faktur, obsługiwanie poczty firmowej i kontakt z klientem. Poradziły sobie świetnie: były samodzielnie i szybko nawiązywały relacje z kontrahentami – dodaje.
Projekt „Czas zawodowców BIS – zawodowa Wielkopolska” zakończy się w 2022 r. Całkowity koszt przedsięwzięcia to 63,5 mln zł.
Łukasz Karkoszka
