Jak godzić człowieka z naturą

Wszyscy chcemy oddychać czystym powietrzem i cieszyć się możliwością kontaktu z przyrodą. Dlatego poza inwestycjami w infrastrukturę ekologiczną, odnawialne źródła energii czy niskoemisyjny transport, doceniamy także inicjatywy, zmierzające do ochrony fauny i flory.

Według danych WWF, w ciągu ostatnich 50 lat, populacja dzikich zwierząt na Ziemi zmniejszyła się o 58%. Od nas zależy, czy przyszłe pokolenia będą mogły obcować z naturą w takim kształcie, w jakim znajduje się ona dziś. Z badań przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Środowiska wynika, że Polacy coraz bardziej angażują się w działania na rzecz ochrony przyrody. Mieszkańców naszego regionu wspiera w tym Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020.

Dzika ostoja

Jednym z najaktywniejszych beneficjentów WRPO 2014+ w zakresie ochrony środowiska, jest Nadleśnictwo Podanin (gmina Chodzież). Tamtejsze walory przyrodnicze, m.in. liczne rzeki, jeziora i lasy, a także specyficzne ukształtowanie terenu, czynią to miejsce niezwykle atrakcyjnym dla turystów. Aby sprostać ich oczekiwaniom, Nadleśnictwo stale rozbudowuje infrastrukturę służącą rekreacji i edukacji przyrodniczej. Nie brakuje tutaj szlaków spacerowych, ścieżek rowerowych oraz wielu ciekawych atrakcji. Duży ruch turystyczny niesie jednak ze sobą wiele zagrożeń.

- Płoszenie zwierząt, niszczenie ich siedlisk oraz miejsc lęgowych, zaśmiecanie, wydeptywanie cennych gatunków roślin to tylko część szkodliwej działalności człowieka na obszarach leśnych, które obserwujemy w naszym nadleśnictwie – mówi Michał Nawrot, Sekretarz Nadleśnictwa Podanin. - Wbrew pozorom, człowieka i przyrodę można jednak pogodzić. Wystarczy stworzyć do tego odpowiednią infrastrukturę, która uporządkuje ruch turystyczny i skieruje go na odpowiednie tory – dodaje.

W 2015 roku Nadleśnictwo Podanin rozpoczęło projekt, którego celem była ochrona ptaków oraz rzadkich i zagrożonych roślin poprzez założenie kolekcji gatunków i budowę arboretum. Początkowo, działania te wspierał Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Drugi etap finansowany jest z Funduszy Europejskich.

- Na powierzchni prawie trzech hektarów zgromadziliśmy kolekcję 251 taksonów (grupa organizmów spokrewnionych – przyp. red.). Łącznie, znajduje się tutaj ponad 13,5 tys. egzemplarzy roślin, wśród których nie brakuje tych, uznawanych za rzadkie czy zagrożone. W pobliskich lasach swoje siedliska mają również chronione ptaki: kania ruda i czarna, bielik, derkacz czy dzięcioł średni – wymienia Michał Nawrot. - Poza założeniem kolekcji roślin, wykonaliśmy także palikowanie drzew i krzewów oraz ściółkowanie i nawożenie powierzchni. Założyliśmy trawniki, wybudowaliśmy zjazd z drogi serwisowej, rów melioracyjny, staw, sieć nawadniającą oraz murki oporowe. Bardzo ważne było także utwardzenie ścieżek, dzięki czemu mogą z nich korzystać osoby z niepełnosprawnościami – dodaje.

W projekcie sporo miejsca poświęcono również edukacji.

- Podnoszenie świadomości społeczeństwa na temat gatunków chronionych i bioróżnorodności to ważne zadanie. Właśnie dlatego powstała strona internetowa i aplikacja, która wspomaga ruch turystyczny na terenie naszego arboretum. Można tam znaleźć nie tylko mapę, ale także wiele ciekawych informacji na temat tutejszych gatunków – mówi Michał Nawrot.

Całkowita wartość projektu „Ochrona ptaków oraz rzadkich, zagrożonych i ginących roślin naszej strefy klimatycznej poprzez założenie kolekcji gatunków i zwiększenie atrakcyjności zagospodarowania turystycznego w Nadleśnictwie Podanin – etap II” wynosi ponad 700 tys. zł, a dotacja z WRPO 2014+ to kwota prawie 500 tys zł.

Po pierwsze: edukacja!

Bez edukacji nie da się skutecznie chronić środowiska – taka idea przyświeca działalności Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „7 Ryb”, które powstało w 2009 roku. Grupa działa na terenie pięciu powiatów: chodzieskiego, obornickiego, pilskiego, gnieźnieńskiego i wągrowieckiego, a jej celem jest przede wszystkim integracja mieszkańców na obszarze zależnym od rybactwa, a z uwagi na wielkość zasobu wód śródlądowych, także na obszarze sprzyjającym wędkarstwu. Od 2016 roku, Stowarzyszenie podejmuje działania o tematyce edukacji ekologicznej.

- Ochrona środowiska jest bardzo ważna, nie tylko ze względu na obecne, ale przede wszystkim przyszłe pokolenia. Kwestie gospodarowania odpadami czy ocieplenia klimatu dotyczą każdego z nas. Nasze Stowarzyszenie nie rozwiąże tych problemów na całym świecie, jednak działając lokalnie – skutecznie i zdecydowanie, możemy stanowić przykład dla całego regionu – mówi Dorota Knopczyńska, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka „7 Ryb”.

Aby zdynamizować swoje działania, Stowarzyszenie zdecydowało się na realizację projektu unijnego, polegającego na wybudowaniu ścieżek edukacyjnych oraz prowadzeniu edukacji ekologicznej na terenie gmin: Oborniki, Rogoźno, Skoki, Kiszkowo, Gołańcz, Margonin i Szamocin.

- Ścieżki zlokalizowane są przy jeziorach, rzekach, stawach czy obiektach przedszkolnych. Składają się z tablic zawierających informacje o lokalnej faunie i florze. Dodatkowo powstały wiaty z ławkami i stołami oraz elementy małej architektury – wylicza Dorota Knopczyńska.

Projekt zakłada również przeprowadzenie wielu innych działań. Powstaną ulotki edukacyjne, które będą ogólnodostępne w miejscowościach, gdzie zbudowaliśmy ścieżki, a w lokalnej prasie pojawi się cykl siedmiu artykułów „Chroń środowisko – bądź eko”. W planach jest również organizacja imprez tematycznych w poszczególnych miejscowościach, obejmujących liczne warsztaty, lekcje edukacji ekologicznej czy prelekcje.

- Duże nadzieje wiążemy z konkursem fotograficznym „W zgodzie z naturą”, którego efektem będzie powstanie pocztówek promujących walory przyrodnicze regionu. Przed nami także nagrywanie filmu edukacyjnego, który będzie rozpowszechniany na przykład w szkołach. Umieścimy go oczywiście także na naszej stronie internetowej, a jego dodatkowym atutem będzie dostępność dla osób niesłyszących – mówi Dorota Knopczyńska.

Dzięki ścieżkom edukacyjnym, efekty przedsięwzięcia będą długofalowe.

- Każdego roku chcemy organizować imprezy promujące walory turystyczne gmin, w których działamy. Mamy świadomość, że ochrona środowiska zaczyna się od edukacji, dlatego mam nadzieję, że nasze działania spotkają się z pozytywnym odzewem mieszkańców – mówi Dorota Knopczyńska.

Całkowita wartość projektu „W zgodzie z naturą – prowadzenie działań ekologicznych oraz budowa ścieżek edukacyjnych na terenie Gmin: Oborniki, Rogoźno, Skoki, Kiszkowo, Gołańcz, Margonin i Szamocin” wynosi ponad 950 tys. zł, a dofinansowanie z WRPO 2014+ to kwota około 650 tys. zł.