Funduszowa tarcza

Świat sparaliżował koronawirus. Od kilkunastu tygodni nie schodzi z pierwszych stron gazet. Do walki z niewidocznym zabójcą zaangażowano potężne środki finansowe. Z pomocą ruszyła też UE, przeznaczając na wsparcie sektora opieki zdrowotnej ponad 2,7 miliarda euro. Kolejne decyzje w sprawie wspierania gospodarek państw członkowskich są sukcesywnie podejmowane.

Światowa pandemia Covid-19 i tempo rozprzestrzeniania się wirusa zaskoczyły wszystkich. Unia Europejska zareagowała błyskawicznie. Już na początku marca podjęto decyzje o uruchomieniu pomocy i poluzowaniu unijnych zasad. W ostatnich tygodniach kolejne kroki były jeszcze bardziej zdecydowane. Działania instytucji UE i państw członkowskich spowodowały, że na walkę z pandemią i kryzysem przeznaczono łącznie 2,8 biliona euro. To najbardziej zdecydowana reakcja na świecie, wbrew opinii eurosceptyków.

Na ratunek służbie zdrowia

Na pierwszej linii frontu walki z Covid-19 od wielu tygodni pozostaje służba zdrowia, której potrzeby stale rosną. Dlatego też Komisja Europejska zaproponowała uruchomienie unijnego instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych z budżetem ponad 2,7 mld euro. 14 kwietnia br. mechanizm uzyskał akceptację Rady Europejskiej. Dzięki szybkiej ścieżce procedowania, środki rozdysponowane są między państwa członkowskie, aby bezpośrednio wesprzeć poszczególne systemy opieki zdrowotnej.

Pieniądze przeznaczone są przede wszystkim na dystrybucję środków ochrony – maski, kombinezony, respiratory, przewóz pacjentów do szpitali, w których są wolne miejsca, oraz opracowanie leków i metod badania. Mechanizm zostanie wsparty innym unijnym narzędziem – programem rescEU, związanym z gromadzeniem zapasów środków medycznych. Jego budżet to ponad 300 mln euro. Dodatkowo wszystkie niewykorzystane środki z trzech funduszy polityki spójności – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności zostały uruchomione w celu przeciwdziałania skutkom kryzysu w zakresie zdrowia publicznego. Przykład: w Polsce 550 mln zł z programu Infrastruktura i Środowisko trafiło do służby zdrowia. Dodatkowa pula środków pozwoli zakupić respiratory, tomografy komputerowe, kardiomonitory, łóżka intensywnej terapii i ambulanse dla szpitali zakaźnych. Fundusze to też realna pomoc dla policji, straży pożarnej oraz kolejarzy. Służby zakupią niezbędne środki do dezynfekcji.

Na badania

Sektor innowacji, badań i rozwoju od wielu lat jest jednym z najważniejszych obszarów wsparcia UE. Dlatego też jedną z pierwszych decyzji KE było uwolnienie dodatkowych środków na prace naukowe nad nowym wirusem, lekami i szczepionką. Na ten cel przeznaczono aż 10 mln euro z unijnego programu „Horyzont 2020”. O środki mogą się ubiegać wszystkie jednostki naukowe państw członkowskich. W naszym kraju dodatkowe pieniądze udało się też wygospodarować w ramach programu Inteligentny Rozwój POIR. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ma do wydania 15 mln zł. Jednostki naukowe mogą zgłaszać propozycje projektów badawczych. Powinny one dotyczyć zagadnień biologicznych SARS-CoV-2, medycznych, epidemicznych, diagnostycznych i związanych z zarządzaniem kryzysowym. Zagadnienia badawcze mogą wpisywać się w dowolną dziedzinę naukową lub mieć charakter interdyscyplinarny.

– W nauce pokładane są obecnie olbrzymie nadzieje. Dlatego chcemy wesprzeć badaczy i pomóc w opracowaniu metod walki z wirusem SARS-CoV-2 i jego skutkami, a przy tym poszerzyć wiedzę o wywoływanej przez niego chorobie. Te badania są teraz niezwykle istotne – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Wnioski będą przyjmowane do 12 maja br. Można je składać za pośrednictwem elektronicznego systemu FNP na stronie: wnioski.fnp.org.pl.

Dla przedsiębiorców i pracowników

Pandemia nie tylko sparaliżowała codzienne życie, ale mocno odbiła się też na gospodarce. Zdaniem ekspertów czeka nas globalny kryzys na niespotykaną do tej pory skalę, a skutki będą odczuwalne przez lata. Niezbędne więc jest przygotowanie i wdrożenie efektywnych planów wsparcia systemów gospodarczych. W kwietniu Komisja Europejska i Europejski Fundusz Inwestycyjny uruchomiły 8 mld euro z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych. Z gwarancji i pożyczek skorzystać będzie mogło co najmniej 100 tys. europejskich firm z sektora MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji dotkniętych gospodarczymi skutkami pandemii.

– W całej Europie przedsiębiorstwa zmagają się z problemami. UE reaguje szybko, aby móc łagodzić skutki i pomagać małym i średnim przedsiębiorstwom, które są szczególnie podatne na tego rodzaju zagrożenia – mówi Valdis Dombrovskis, Wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej do spraw gospodarki służącej ludziom. – Pieniądze zostaną uruchomione za pośrednictwem lokalnych banków i pożyczkodawców, aby wesprzeć podmioty najbardziej dotknięte kryzysem – podkreślał.

To jednak nie koniec działań antykryzysowych podejmowanych przez UE. Aż 100 mld euro Komisja Europejska przeznaczy na wsparcie pracowników w utrzymaniu dochodów i pomoc przedsiębiorstwom w utrzymaniu się na rynku. Działania w tym zakresie podjęte zostaną w ramach inicjatywy SURE. Jest to nowy instrument, który zapewni do 100 mld euro pożyczek dla krajów, które tego potrzebują, aby ochronić system gospodarczy. Według założeń program będzie wspierać systemy skróconego czasu pracy i działania podejmowane w celu ochrony miejsc pracy, pracowników i osób samozatrudnionych przed ryzykiem zwolnienia i utraty dochodów. Firmy będą mogły tymczasowo zmniejszyć liczbę godzin pracy lub całkowicie zawiesić pracę oraz skorzystać ze wsparcia dochodowego udzielanego przez państwo za nieprzepracowane godziny. Osoby samozatrudnione zaś otrzymają dochody zastępcze w związku z obecną sytuacją kryzysową.

W całej Europie przedsiębiorstwa zmagają się z problemami. UE reaguje szybko, aby móc łagodzić skutki i pomagać małym i średnim przedsiębiorstwom, które są szczególnie podatne na tego rodzaju zagrożenia – mówi Valdis Dombrovskis, Wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej do spraw gospodarki służącej ludziom.

W Polsce przedsiębiorcy z sektora MŚP korzystać mogą już ze wsparcia UE udzielanej w formie pożyczek, poręczeń i gwarancji na specjalnych, korzystnych, antykryzysowych warunkach. Specjalnie rozporządzenie weszło w życie 16 kwietnia. Do rozdysponowania jest ponad 3,5 miliarda złotych. Pieniądze można przeznaczyć nie tylko na cele inwestycyjne, ale również na kapitał obrotowy, czyli na bieżące działanie przedsiębiorstw. Po zastrzyk kapitału mogą sięgnąć zarówno firmy, które w przeszłości aktywnie korzystały z Funduszy Europejskich, jak i przedsiębiorcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji w związku z wystąpieniem pandemii. Dodatkowo 400 mln zł z programu Inteligentny Rozwój trafiło na nowy antykryzysowy fundusz pożyczkowy, prowadzony wspólnie z BGK. Pieniądze będzie można przeznaczyć na bieżące działanie, między innymi na wynagrodzenia czy opłacenie faktur od dostawców. Maksymalnie pozyskać można 15 mln zł, a okres spłaty to nawet sześć lat.

Szczegółowe informacje na temat unijnego wsparcia śledzić tutaj i tutaj.