O wodorze i możliwościach jego zastosowania w gospodarce, innowacyjnych projektach wykorzystania energii i wyzwaniach związanych z kryzysem klimatycznym rozmawiamy z Jakubem Zwolińskim, przedsiębiorcą, właścicielem firm Snowdog i Meet Hydrogen, entuzjastą nowych technologii energetycznych.
Odnawialne źródła energii określane są alternatywą dla świata. Energia słoneczna czy wiatrowa są nam już doskonale znane, nieco mniej wiemy na temat wodoru. W czym tkwi jego potencjał?
Przede wszystkim w możliwości zmagazynowania energii. O ile słońce i wiatr są źródłami energii, wodór pozwala na jej składowanie. Dzięki temu rozwiązuje jeden z największych problemów naturalnych źródeł energii. Czerpiąc energię ze źródeł odnawialnych musimy liczyć się z tym, że podaż i popyt energetyczny często się nie pokrywają. Samej energii nie możemy ani sensownie składować (ograniczenia technologiczne praktycznie wykluczają wielkie systemy baterii), ani też przesyłać bez strat na duże odległości. Jeśli jednak „schowamy” ją w wodorze, możemy względnie łatwo ją przechować do momentu, kiedy będzie potrzebna lub przetransportować na dowolną odległość. Co ciekawe, dzięki takim właściwościom, wodór może się przyczynić do większej popularyzacji energii pozyskiwanej ze słońca i wiatru.
Jakie zastosowanie w polskiej gospodarce może mieć wodór?
Mówiąc o innowacyjnych, popularnych, zastosowaniach wodoru, myślimy przede wszystkim o ogniwach paliwowych i motoryzacji.
W ciągu ostatnich miesięcy pojawia się jednak coraz więcej projektów wykorzystujących wodór w budownictwie: w ogrzewaniu mieszany z gazem ziemnym daje czystsze i wydajniejsze paliwo. Jest też nadzieją dla węglowych elektrowni. To jednak nie wszystko. Wodór daje też możliwość stworzenia zupełnie nowego działu gospodarki, start-upów oraz towarzyszących rozwiązań - tzw. Hydrogen Economy (Gospodarka Wodorowa). Jest to całokształt działalności gospodarczej związanej z wykorzystaniem wodoru jako „czystego” paliwa, w szczególności do ogrzewania, ale także w FCEV (Fuel Cell Electric Vehicle, w odróżnieniu od tradycyjnego EV czerpiącego prąd z baterii) czy magazynowania oraz transportu energii na duże odległości. Gospodarka wodorowa w takim rozumieniu, to w praktyce część gospodarki zbudowanej wokół rozwiązań niskoemisyjnych.
W jaki sposób dostępne technologie pozwalają na jego wykorzystanie?
Wykorzystanie wodoru w transporcie ma, wbrew pozorom, długą historię. Już 200 lat temu pierwsze silniki działały, spalając wodór jako paliwo. Niestety był to lekki falstart i zepchnął technologię na wiele lat na boczne tory. Obecnie wykorzystanie wodoru to głównie przemysł - rafinacja ropy naftowej, produkcja amoniaku, metanolu i stali. Praktycznie cały wodór jest produkowany na cele przemysłowe z wykorzystaniem paliw kopalnych, więc na pewno nie jest to stan idealny.
Najbardziej interesujące dla przeciętnego Kowalskiego, jest jednak wykorzystanie coraz sprawniejszych ogniw paliwowych w przemyśle motoryzacyjnym. Toyota Mirai czy Hyundai Nexo to samochody czerpiące energię z ogniw zasilanych wodorem zamiast baterii, jak w popularnej Tesli. To rozwiązanie ma przewagę nad innymi (czas tankowania względem ładowania baterii, zasięg, czystsza produkcja auta bez wielkich baterii) oraz, jak na razie jedną przeszkodę, niewielką ilość stacji tankowania. Wraz z zainteresowaniem pozostałych gigantów motoryzacyjnych, takich jak BMW czy Mercedes, ten problem może zostać szybko rozwiązany.
Co ciekawe, wykorzystanie wodoru w cięższym transporcie wydaje się chwilowo rozwijać dużo szybciej niż na rynku samochodów osobowych. Floty ciężarówek i zestawy szynowe z ogniwami paliwowymi pojawiają się już zarówno w Europie, Ameryce jak i Azji.
Czy wodór może stać się paliwem powszechnym?
Powszechny już jest, w końcu jest wszędzie dookoła. Kolejne blokady znikają z miesiąca na miesiąc - pojawiają się coraz wydajniejsze i bezpieczniejsze metody składowania, ale też produkcji „zielonego” (czystego, wyprodukowanego bez towarzyszących zanieczyszczeń) wodoru. Poza tym, wykorzystanie wodoru jako paliwa, to tylko jeden z wielu rozwojowych kierunków. Technologie wodorowe muszą mieć tylko odpowiednie wsparcie samorządów i zwykłych użytkowników. To wyzwanie dla działań edukacyjnych na wszystkich poziomach.
W ciągu ostatnich miesięcy pojawia się jednak coraz więcej projektów wykorzystujących wodór w budownictwie: w ogrzewaniu mieszany z gazem ziemnym daje czystsze i wydajniejsze paliwo. Jest też nadzieją dla węglowych elektrowni.
W naszym regionie ruszył projekt unijny „Gospodarna 2050 – H2Wielkopolska”, który ma pokazać inwestorom, że Wielkopolska ma zasoby i możliwości do tworzenia rozwiązań gospodarczych opartych na technologiach zeroemisyjnych. Dlaczego właśnie nasz region powinien postawić na gospodarkę wodorową?
Wykorzystanie wodoru na drodze do dekarbonizacji staje się wiodącym nurtem na świecie. Wielkopolska, będąc wśród światowych liderów w zainteresowaniu wodorem, ma realną szansę stać się jednym z ważniejszych centrów badań i rozwoju nowoczesnych technologii. Nasze bogate zaplecze naukowe i ekosystem start-upów, stanowią dobrą bazę do podjęcia działań.
Rozwój technologii opartych na wodorze to dla regionu nie tylko realny plan na walkę z zanieczyszczeniami i gazami cieplarnianymi, ale też siła napędowa gospodarki (innowacje) i droga rozwoju dla strategicznych biznesów, takich jak elektrownie oparte na spalaniu węgla brunatnego.
Czy może Pan wskazać praktyczne przykłady zastosowania technologii wodorowej w gospodarce?
Od lat wodór ma swoje ważne miejsce w nowoczesnym przemyśle rafineryjnym - lekki, dający się składować, magazynujący energię i niepowodujący bezpośredniej emisji zanieczyszczeń lub gazów cieplarnianych.
Aby jednak wodór mógł stać się tym idealnym pomostem do świata czystej energii, musi zostać wdrożony do użycia w kluczowych sektorach, w których na razie jest prawie całkowicie nieobecny - w transporcie, budownictwie i wytwarzaniu energii. Masowa produkcja wodoru jest szansą na stopniowe odejście od węgla bez likwidacji obecnych elektrociepłowni. Do przemysłowego wykorzystania wodoru jako paliwa można dojść stopniowo: przechodząc z węgla na gaz ziemny, który jest spalany w instalacjach, by następnie te instalacje dostosowywać do wodoru.
Jest Pan entuzjastą alternatywnych źródeł energii. Dlaczego to sfera gospodarki jest dla Pana tak ważna i dlaczego przedsiębiorcy z różnych, czasem odległych branż, powinni się zainteresować tym sektorem?
To jest nasza przyszłość. Moja główna działalność biznesowa związana jest z branżą ICT, a wodorem zainteresowałem się dopiero kilka lat temu, najpierw hobbystycznie. Wydawałoby się, że pod względem energochłonności daleko programistom do takich branż jak transport czy ciepłownictwo, ale jeśli przyjrzymy się bliżej liczbom, to nagle okazuje się, że same serwerownie na świecie odpowiadają za 1% globalnego zużycia energii. Nie możemy zrezygnować, czy zatrzymać naszego rozwoju, ale musimy szukać takiej drogi, która pozwoli nam to robić nie niszcząc siebie i naszej planety. Do tego wszystkiego dochodzi aspekt czysto praktyczny - cele związane z klimatem do 2050 roku oraz szybko zmieniające się rynki energetyczne stanowią wyzwanie dla regionów, miast i przedsiębiorstw. Technologie i zastosowania oparte na wodorze są niezbędne, aby sprostać tym wyzwaniom.
Wielkopolska, będąc wśród światowych liderów w zainteresowaniu wodorem, ma realną szansę stać się jednym z ważniejszych centrów badań i rozwoju nowoczesnych technologii. Nasze bogate zaplecze naukowe i ekosystem start-upów, stanowią dobrą bazę do podjęcia działań.
W jaki sposób pańska firma zamierza promować technologie wodorowe lub w przyszłości po prostu z nich korzystać?
Meet Hydrogen współpracuje w skali globalnej z samorządami oraz biznesem, a w szczególności z małymi i średnimi przedsiębiorstwami, w celu opracowania i wdrożenia strategii biznesowych w zakresie czystej energii i wodoru. Jesteśmy głęboko przekonani, że prawdziwe zrównoważone zmiany są napędzane właśnie przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Wspieramy je poprzez określenie możliwości biznesowych i leżących u ich podstaw modeli biznesowych, a także bezpośrednio angażujemy się w proces wdrażania. Meet Hydrogen umożliwia ludziom i firmom spotkania na poziomie lokalnym i globalnym. W tym samym czasie planuję wdrożenie praktycznych rozwiązań wykorzystujących wodór w innych moich firmach (wspomniane ICT).
I na koniec proszę powiedzieć, jak wykorzystanie technologii wodorowej może wpłynąć na codzienne życie każdego z nas?
Tak, jak zanieczyszczone rzeki w Polsce po latach starań mogły się oczyścić, tak samo odpowiednimi działaniami jesteśmy w stanie pomóc całemu naszemu środowisku. To na pewno nie będzie ta zmiana, którą sami będziemy mogli odczuć, ale jest to nadzieja dla naszych dzieci lub ich dzieci. Ta nadzieja na „czystą” przyszłość pozwoli wszystkim czekać na nią z optymizmem.
Rozmawiał Łukasz Karkoszka
