Unia z kulturą

Pełne szyfrów muzeum Enigmy w Poznaniu, twórczy i kreatywny Dom Zamełki w Koninie oraz stylowy Pałac w Jankowicach. To jedne z wielu kulturalnych miejsc na mapie Wielkopolski z unijnym wsparciem.

Kultura jest bardzo ważną dziedziną naszego życia. Nie tylko odgrywa znaczącą rolę w rozwoju cywilizacyjnym społeczeństwa, ale też jest istotnym sektorem gospodarki, tworząc miejsca pracy. W Wielkopolsce unijne środki przeznaczone są zarówno na ochronę dziedzictwa kulturowego, jak i rozwój zasobów kulturalnych. Wśród wielu już zrealizowanych i aktualnie prowadzonych inwestycji, wybraliśmy trzy, które tworzą nową kulturalną jakość w regionie.

Enigmatyczne muzeum

Pełną parą ruszyły prace przy budowie Centrum Szyfrów Enigma w Collegium Martineum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Będzie to miejsce, które z pewnością przyciągnie prawdziwe tłumy. Upamiętni poznańskich matematyków, pogromców niemieckiej maszyny szyfrującej - Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego.

– Lokalizacja Centrum nie jest przypadkowa - przed wojną, to właśnie w tym miejscu znajdował się budynek, w którym mieściła się poznańska filia wojskowego Biura Szyfrów. Tu pracowali przyszli pogromcy Enigmy – mówi prof. Tadeusz Wallas, prorektor UAM.

Aktualnie trwają już prace wewnątrz gmachu. Równolegle do robót budowlanych prowadzone są działania związane z przygotowaniem multimedialnej ekspozycji. Realizacją tej części inwestycji zajmuje się znana krakowska firma New Amsterdam, która odpowiadała m.in. za wykonanie wystawy w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, a także ekspozycji w Bletchley Park pod Londynem, czyli historycznej siedzibie brytyjskich kryptologów.

– Nowoczesna, multimedialna ekspozycja przybliży historię kryptografii – mówi Mariusz Wiśniewski, zastępca prezydenta Poznania. – Zwiedzający przejdą kurs szyfrowania, zdobędą wiedzę o dawnych metodach utajniania informacji i poznają historię powstania samej Enigmy. Ale nie tylko. Centrum przybliży także współczesne wątki rewolucji cyfrowej. Poruszone zostaną zagadnienia takie, jak programowanie czy bezpieczeństwo w sieci. Obecnie staramy się również pozyskać replikę Enigmy. Jeżeli uda nam się znaleźć działający egzemplarz, z całą pewnością będzie on dużym atutem nowej atrakcji miasta – zaznacza.

Wystawa podzielona będzie na trzy bloki tematyczne. Pierwsza zabierze zwiedzających w podróż przez wieki. Goście Centrum poznają historię kryptografii. Kolejna część skupi się na działalności poznańskich matematyków, budowie Enigmy oraz wydarzeniach II wojny światowej. Trzeci blok tematyczny to historia wynalazków, które doprowadziły do powstania pierwszych programowalnych maszyn liczących. Na eksperymentalnych stanowiskach zwiedzający spróbują swoich sił w programowaniu.

– Ścieżka zwiedzania poprowadzi gości przez sale pełne interaktywnych stanowisk edukacyjnych oraz tych poświęconych historii – zapowiada Grzegorz Kamiński, dyrektor Biura Koordynacji Projektów i Rewitalizacji Miasta Urzędu Miasta Poznań. – Większość z nich zaopatrzona będzie w aplikacje umożliwiające pogłębianie wiedzy na trzech poziomach trudności. W Centrum nie zabraknie również atrakcji, które mogą przypaść do gustu najmłodszym. Jedną z nich będzie odwzorowanie fragmentu wnętrza niemieckiego U-boota wraz z pomieszczeniami szyfranta i telegrafisty – podkreśla.

W Centrum działać będzie też mediateka, gromadząca cyfrowe materiały oraz księgozbiór poświęcony poznańskim matematykom.

Pierwsi goście przekroczą próg enigmatycznej placówki w 2021 roku. Całkowity koszt przedsięwzięcia to ponad 15 mln zł, z czego unijne dofinansowanie to ponad 10 mln zł.

Dom Zemełki – inkubator kultury

Mieszkańcy Konina również zyskają nowe miejsce na kulturalnej mapie miasta. Po remoncie nowe funkcje pełnić będzie szesnastowieczny Dom Zemełki - najstarszy murowany budynek położony na konińskiej starówce. Do 1938 roku mieściła się tam szkoła, funkcjonowało tam też Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Poznaniu oraz Powiatowe Biuro Geodezji. Od lat jednak budynek stoi pusty.

– To wyjątkowe miejsce na mapie Konina – mówi Piotr Korytkowski, prezydent Konina. – Jan Zemełka był doktorem medycyny, społecznikiem, darczyńcą, zasłużonym dla polskiej nauki. Ufundował katedry anatomii i botaniki lekarskiej dla Uniwersytetu Krakowskiego (obecnie Jagiellońskiego). Przywrócenie funkcji społecznych jego kamienicy i pamięci o tym wybitnym mieszkańcu ma zatem wymiar ponadlokalny – podkreśla.

Zgodnie z planem w odnowionym gmachu mieścić będą się: multimedialne podziemie, interaktywna galeria miejska, Kuchnia Artystyczna, sala kameralna, Inkubator Kultury z pracowniami artystycznymi i Gościniec Artystyczny z pokojami hostelowymi.

– Chcemy, by Dom Zemełki był związany i z kulturą, i z dziedzictwem kulturowym – wyjaśnia Witold Nowak, zastępca prezydenta Konina. – Od lat mówimy, że wśród mieszkańców Konina mamy wiele postaci wartych wyeksponowania. Niech zatem ta zabytkowa kamienica będzie miejscem, gdzie przywracamy o nich pamięć.

Dom Zemełki przejdzie gruntowną renowację. Obejmie ona m.in. rozbiórkę istniejących garaży, wymianę więźby dachowej na nową z odtworzeniem oryginalnego kształtu, wykonanie nowego pokrycia dachowego, a także zaadaptowanie strychu na cele użytkowe i dobudowę przeszklonej klatki schodowej z windą. Planowane jest również dobudowanie dwukondygnacyjnego pawilonu, który połączony będzie z zabytkową kamienicą przeszkloną klatką schodową z windą.

Dom Zemełki będzie przede wszystkim pełnić funkcję Inkubatora Aktywności Kulturalnej.

– Jest to przedsięwzięcie o charakterze prospołecznym. Koncentruje się na stworzeniu przestrzeni kulturotwórczej, która w połączeniu z organizacją różnego rodzaju form spędzania czasu wolnego i wykorzystaniu naturalnych i historycznych zasobów miasta, sprzyjać będzie włączeniu społecznemu. Dzięki Inkubatorowi Aktywności Kulturalnej stworzona zostanie atrakcyjna i innowacyjna oferta kulturalna dostosowana do potrzeb mieszkańców w różnych grupach wiekowych – zapowiada prezydent Konina.

Projekt modernizacji Domu Zemełki kosztować będzie miasto ponad 13 mln zł, z czego aż 8 mln zł pochodzić będzie z WRPO 2014+.

Pałac z misją

Na kulturalnej mapie Wielkopolski od kilku lat ważną rolę pełni już Pałac Jankowice - jeden z najpiękniejszych zabytków w gminie Tarnowo Podgórne. Jego forma architektoniczna nawiązuje do awangardowych nurtów neoklasycznych. Po II wojnie światowej i upaństwowieniu majątku, działała tam spółdzielnia produkcyjna i ośrodek szkoleniowy. Później budynek oddano organizacji studenckiej. Od lat dziewięćdziesiątych budowla powoli niszczała. Dopiero przejęcie obiektu przez gminę i pozyskanie unijnych funduszy sprawiło, że pałac odzyskał dawny blask. Prace modernizacyjne prowadzone były w latach 2016-2018.

– Konieczna była wymiana stropów, więźby dachowej i pokrycia dachu – mówi Tadeusz Czajka, wójt Tarnowa Podgórnego. – Wymieniono także stolarkę okienną. Pracom konserwatorskim poddano boazerię, obiegającą niższe partie klatki schodowej i pomieszczeń reprezentacyjnych. Pieczołowicie odtworzono i zrekonstruowano sztukaterie wnętrz i elewacji. Wykonano również nowe parkiety, instalację elektryczną oraz oświetlenie, a także zainstalowano niezbędne w salach ćwiczeniowych i koncertowych ekrany akustyczne. Na parterze pozostała zrewitalizowana niewielka kaplica. Powstała także kawiarnia.

Dziś pałac tętni życiem. To przede wszystkim miejsce międzypokoleniowych działań.

– Dzieci i młodzież rozwijają muzyczne talenty w działającej w pałacu Samorządowej Szkole Muzycznej I st. Mieści się tu także siedziba Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Ponadto uruchomiliśmy w Jankowicach Tarnowskie Centrum Senioralne, którego najważniejszym celem jest animowanie i rozwijanie inicjatyw na rzecz najstarszych mieszkańców – podkreśla wójt.

W Pałacu odbywa się też wiele wydarzeń kulturalnych, integrujących społeczność lokalną i promujących gminę.

– Po przywróceniu świetności parkowi i pałacowi w Jankowicach mieszkańcy otrzymali bardzo atrakcyjne miejsce wypoczynku i rekreacji. Do rodzinnej, międzypokoleniowej aktywności na świeżym powietrzu zapraszają plac zabaw, siłownia zewnętrzna i park linowy – mówi Tadeusz Czajka.

W tym roku gmina wybudowała także mostek na jedną z wysp pałacowego stawu, co dodatkowo zachęca do odwiedzenia Jankowic.

Koszt restauracji i rewitalizacji pałacu to ponad 20 mln zł, z czego dotacja WRPO 2014+ wyniosła ponad 6 mln zł.