Nasz Region WRPO 2014+ E-MAGAZYN Grafika przedstawia mężczyznę z lewej i kobietę z prawej strony, którzy siedzą zwróceni tyłem do odbiorcy, na szalach wagi. Prawa szala jest różowa, lewa niebieska. Przed nimi rozciągają się szkice wysokich budynków i wieżowców. Grafika pochodzi z  Obrazy licencjonowane przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma.

Równość szans jest w Unii Europejskiej jedną z nadrzędnych wartości (fot. Obrazy licencjonowane przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma).

Różni, ale równi

Posłanka, prezeska, naukowczyni. Żeńskie końcówki są znakiem czasów i dowodzą, że kobiety coraz skuteczniej budują swoją pozycję. Mimo pozytywnych zmian, nadal jednak wiele z nich doświadcza dyskryminacji. Podobnie jak seniorzy, osoby z niepełnosprawnościami, czy innej orientacji seksualnej. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasady równości szans.

O tym, jak wielką wagę UE przykłada się do wyrównywania szans, świadczą liczne przepisy, akty prawne i zapisy programowe – od Traktatu o Unii Europejskiej po programy regionalne. Celem tych działań nie jest zacieranie różnic między kobietami a mężczyznami, tylko wyrównywanie ich szans we wszystkich aspektach – na rynku pracy, w edukacji, sektorze zdrowia, w przestrzeni publicznej. I choć wiele w ostatnich dziesięcioleciach udało się uczynić w tym względzie, nadal mamy do czynienia z przemocą i stereotypami ze względu na płeć, wiek czy orientację seksualną. Nowym orężem w walce z nierównościami będzie przyjęta przez Komisję Europejską „Unia równości: strategia na rzecz równouprawnienia na lata 2020-2025”.

Aktywne kobiety determinują rozwój

W polityce równościowej UE szczególny nacisk położono na równość kobiet i mężczyzn. Pierwsze przepisy w tym zakresie pojawiły się już w 1957 r. w Traktacie Rzymskim, który gwarantował równą płacę za pracę o tej samej wartości. Traktat o Unii Europejskiej w art. 3 głosi, iż Unia „zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość społeczną i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka”. Tymczasem mimo prawnych zapisów, kobiety w UE nadal zarabiają średnio o 16 proc. mniej niż mężczyźni. By osiągnąć takie samo wynagrodzenie jak mężczyźni, muszą pracować więcej i dłużej. Napotykają też na większe przeszkody w dostępie do rynku pracy oraz w utrzymaniu się na nim. Statystyki potwierdzają, że kobiety stanowią większość bezrobotnych. Badania pokazują również, że są nadal niedostatecznie reprezentowane na stanowiskach kierowniczych, w tym w największych przedsiębiorstwach UE, gdzie jedynie 8 proc. dyrektorów generalnych to przedstawicielki płci żeńskiej.

Fotografia przedstawia dwójkę młodych ludzi – kobietę i mężczyznę, którzy z radosnymi wyrazami twarzy pracują w pracowni technicznej. Dziewczyna trzyma laptopa, mężczyzna tablet. Przed nimi, na stoliku, rozłożone są prototypy niewielkich robotów. Zdjęcie pochodzi z  Obrazy licencjonowane przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma. – Zwiększenie udziału kobiet na rynku pracy oznacza wyższy potencjał gospodarczy krajów, zwiększa produktywność i wpływa na realne płace – mówi dr Marta Mazurek, Pełnomocniczka Marszałka Województwa Wielkopolskiego ds. równego traktowania i Koordynatorka ds. dostępności Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego. – Równość płci jest także kluczowa dla biznesu. Kobiety w zarządzie to lepsze wyniki finansowe i większa aktywność innych pracownic. Jest wreszcie kwestia demografii: to millenialsi będą niedługo stanowili większość siły roboczej, a dla nich ważne są równość, różnorodność i partnerski styl zarządzania. Przemiany demograficzne i kulturowe powodują, że bez silnej obecności kobiet nie będzie możliwy sukces w biznesie – podkreśla.

Choć równouprawnienie jest kluczowe dla UE, to do tej pory żadne państwo członkowskie nie osiągnęło w tej kwestii odpowiednich proporcji, a postępy zachodzą wolno. W unijnym wskaźniku równouprawnienia płci z 2019 r. państwa członkowskie uzyskały średnio 67,4 pkt na 100. W porównaniu z 2005 r. wynik ten poprawił się zaledwie o 5,4 pkt. Trwająca pandemia istniejące nierówności jeszcze bardziej uwidoczniła. Kobiety mają dziś problem w łączeniu telepracy z obowiązkami opiekuńczymi, do tego pracując w ochronie zdrowia znalazły się też na pierwszej linii walki z epidemią. Wiele wskazuje na to, że to właśnie kobiety, bardziej niż mężczyźni, będą narażone na skutki kryzysu gospodarczego spowodowanego COVID-19. Dlatego też niezbędne jest podjęcie kolejnych działań. Komisja Europejska w najbliższych latach będzie w większym stopniu uwzględniać aspekt płci przez systematyczne włączanie perspektywy płci na wszystkich etapach kształtowania danej polityki we wszystkich obszarach polityki UE, zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej.

– W Polsce daje się zauważyć zmianę świadomości społecznej i wzrost wrażliwości wśród Polaków na kwestie równościowe – mówi dr hab. Hanna Mamzer, psycholożka i socjolożka z Wydziału Socjologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. – W dyskursie publicznym nie wypada już mówić pewnych rzeczy, choć, jak pokazuje obecna sytuacja społeczno-polityczna, czasem robimy krok wstecz. Zmian jednak nie da się zatrzymać. Widać to choćby w języku – pojawia się coraz więcej feminatywów, coraz więcej ludzi zdaje sobie też sprawę, że jakakolwiek dyskryminacja nie tylko jest zła, ale wręcz szkodliwa. Z psychologicznego punktu widzenia wiemy, że zespoły, które stawiają na różnorodność są bardziej kreatywne niż homogeniczne grupy. Jednorodne społeczności nie mają też szans skonfrontowania swoich działań z różnymi źródłami wiedzy. Zostają w tyle, bo nie są w stanie odpowiadać na wyzwania – podkreśla.

Działania na rzecz wyrównywania szans kobiet i mężczyzn od kilku lat podejmuje Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego.

– Podobnie jak w innych instytucjach tego typu, kobiety stanowią większość kadry pracowniczej urzędu. Mamy mniej więcej równomierny udział każdej z płci w wyższej kadrze zarządzającej, co już nie jest powszechną zasadą. Kwestie związane z polityką równych szans i równego traktowania to ważny element polityki organizacyjnej urzędu, obwarowany szeregiem regulaminów i procedur – mówi Marta Mazurek.

Standard minimum

O tym, jak ważne jest przestrzeganie zasady równości szans muszą pamiętać realizatorzy unijnych projektów, finansowanych ze środków unijnych (w tym także WRPO 2014+). Aby otrzymać dofinansowanie, należy zaplanować cały projekt z myślą o sytuacji kobiet i mężczyzn w danej społeczności i zamiarem wyrównania sytuacji między nimi. Nie można również zapomnieć o przestrzeganiu zasadny równości – także ze względu na orientację seksualną, wiek czy niepełnosprawność. Oznacza to, że na każdym etapie przedsięwzięcia: podczas analizy i diagnozy, formułowania celów i wskaźników, wyznaczania działań, wdrażania projektu i zarządzania nim, aż po ewaluację, należy wprowadzić perspektywę płci. Zasady te wcielają w życie m.in. realizatorzy projektu „RESTART. Aktywizacja zawodowa osób powyżej 30. roku życia”.

Fotografia przedstawia dwójkę dzieci, siedzących na kamiennych blokach. Chłopiec ma biały kask, dziewczynka żółty. Oboje mają radosne wyrazy twarzy. Zdjęcie pochodzi z  Obrazy licencjonowane przez Depositphotos.com/Drukarnia Chroma. – Jesteśmy firmą, która od lat realizuje projekty związane z aktywizacją zawodową mieszkańców Wielkopolski – mówi Bogumiła Czajka, doradca zawodowy z Zakładu Poradnictwa Zawodowego Euronauka. – Zdajemy sobie sprawę, że podjęcie pracy lub powrót na rynek po przerwie w karierze zawodowej jest szczególnie trudny dla kobiet. Pomagamy im, nie tylko oferując zawodowe wsparcie, ale też zapewniając na przykład opiekę nad dziećmi. Realizując projekty uwzględniamy również potrzeby związane z godzeniem życia zawodowego z prywatnym – zarówno zespół doradców zawodowych stosuje elastyczne godziny i formy wsparcia uczestników, jak i poszczególne edycje szkoleń realizowane są o różnych porach dnia lub w weekendy. Na szkoleniach poruszamy zagadnienia związane z elastycznymi formami zatrudnienia i przepisami antydyskryminacyjnymi, omawiamy różnice pokoleniowe i płciowe ze szczególnym uwzględnieniem dyskryminacji kobiet i mobbingu. Zależy nam bowiem, by kobiety znały swoje prawa i potrafiły odnaleźć się na rynku pracy – podkreśla.

Projekt „RESTART. Aktywizacja zawodowa osób powyżej 30. roku życia” realizowany jest przy wsparciu środków unijnych z WRPO 2014+ . Całkowita wartość projektu to ponad 1,9 mln zł, z czego dotacja unijna wyniosła ok. 1,8 mln zł.

Różni, ale równi

W polityce UE ważne jest jednak nie tylko wyeliminowanie dyskryminacji ze względu na płeć, ale również z powodu niepełnosprawności, wieku, orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej. Instytucje zarządzające unijnymi środkami zobowiązane są zapewnić równy dostęp do działań i projektów wszystkim zainteresowanym. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego walcząc z dyskryminacją dołączył do instytucji wdrażających Kartę Różnorodności.

– To międzynarodowa inicjatywa wspierana i promowana przez Komisję Europejską, realizowana obecnie w 24 krajach Unii Europejskiej. Jest pisemną deklaracją, przyjmowaną przez organizacje, firmy i instytucje, które zobowiązują się do wprowadzenia zakazu dyskryminacji w miejscu pracy i podejmowania działań na rzecz tworzenia i promocji różnorodności – podkreśla Marta Mazurek. – Urząd Marszałkowski dołączył do grona polskich organizacji działających na rzecz wyrównywania szans i tworzenia otwartych na różnorodność miejsc pracy. Jako instytucja samorządowa pełni bowiem szczególną rolę promotora tych wartości, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz – w otoczeniu społecznym, biznesowym i instytucjonalnym. Przyjęcie Karty jest opowiedzeniem się po stronie wartości takich jak otwartość na różnorodność, wspieranie zasad równego traktowania i niedyskryminacji, dążenie do zapewnienia wszystkim pracownikom równych szans rozwoju – zaznacza.

Łukasz Karkoszka

Promujemy naszych beneficjentów zmieniamywielkopolskie@umww.pl
Zestaw logotypów: Program Regionalny, Rzeczpospolita Polska, Samorząd Województwa i Unia Europejska