WYWIAD: Potencjał jest, trzeba go wykorzystać

Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski 2030 (RIS 2030) to nowy, perspektywiczny dokument, ukierunkowany na podnoszenie innowacyjności województwa. O gospodarce opartej na wiedzy, wyzwaniach związanych z polityką prorozwojową, a także inteligentnych specjalizacjach rozmawiamy z Jackiem Bogusławskim, Członkiem Zarządu Województwa Wielkopolskiego.

Czy wielkopolscy przedsiębiorcy są nowatorscy? Jak wypadają na tle innych regionów?

Wielkopolska, obok sześciu innych polskich regionów, między innymi Mazowsza, Małopolski, zalicza się do grupy tzw. umiarkowanych innowatorów. Pozostałe regiony należą do grupy skromnych innowatorów (według europejskiego rankingu „Regional Innovation Scoreboard” - przyp. red.). I choć nie brakuje w Wielkopolsce przykładów nowatorskich przedsiębiorstw, czy to w skali europejskiej, czy nawet światowej, to by trafić do czołówki innowatorów, musimy jeszcze wiele zrobić, m.in. wzmocnić współpracę na styku nauka – biznes. Niemniej jednak siła naszych przedsiębiorstw tkwi w dużej liczbie zastosowań projektowych (design) czy wprowadzaniu innowacji produktowych i procesowych, co dobrze rokuje na przyszłość.

RIS 2030 ma przyczynić się do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Jakie cele stoją przed regionem?

Wytyczyliśmy kilka celów strategicznych, które powiązane są z najważniejszymi wyzwaniami regionu.

Obejmują one zwiększenie aktywności innowacyjnej Wielkopolski, rozwój regionalnego ekosystemu innowacji czy włączenie województwa w globalne łańcuchy wartości, co związane jest ze wspieraniem międzynarodowych sieci powiązań gospodarczych i naukowych, umiędzynarodowieniem przedsiębiorstw czy promocją gospodarczą. Do tego dochodzi zbudowanie wysoko wykwalifikowanej kadry nowoczesnej gospodarki. RIS 2030 wyznacza również cele horyzontalne (rozwój obszarów inteligentnych specjalizacji i zrównoważony rozwój regionu), których wsparcie powinno sprzyjać wzmacnianiu efektów uzyskanych w ramach wcześniej wspomnianych celów strategicznych.

Siła naszych przedsiębiorstw tkwi w dużej liczbie zastosowań projektowych (design), czy wprowadzaniu innowacji produktowych i procesowych, co dobrze rokuje na przyszłość.

W jakim kierunku prowadzona będzie polityka proinnowacyjna Wielkopolski?

W nawiązaniu do polityk europejskich związanych z niskoemisyjnością, zielonymi inwestycjami oraz dążeniem do neutralności klimatycznej, Samorząd Województwa będzie podejmował kompleksowe działania na rzecz bezpieczeństwa i efektywności energetycznej, stawiając m.in. na rozwój gospodarki wodorowej. Istotnym kierunkiem działań będzie również wspieranie cyfryzacji społeczeństwa i gospodarki, w tym przemysłu 4.0. Kluczem będzie tu zapewnienie warunków do ciągłego rozwoju nowych technologii i produktów. Ważnym elementem naszej polityki będzie również kontynuacja działań na rzecz umiędzynarodowienia wielkopolskich przedsiębiorstw. Byliśmy i chcemy być widziani w świecie, nie tylko w Unii Europejskiej, pod szyldem Marka Wielkopolski. Stąd nasza obecność na licznych targach, misjach gospodarczych i wizytach studyjnych, które obecnie, ze względu na pandemię, odbywają się w przestrzeni wirtualnej.

Czy tzw. inteligentne specjalizacje są skutecznym sposobem budowania gospodarki opartej na wiedzy?

Dotychczasowe wsparcie finansowe przedsięwzięć polityki spójności w obszarze innowacyjności było w dużej mierze ukierunkowane na rozwój inteligentnych specjalizacji. W nowej perspektywie w dalszym ciągu determinować będą podział środków w programie regionalnym, stąd RIS 2030 wskazuje dziedziny, na które warto stawiać. Są to biosurowce i żywność dla świadomych konsumentów, wnętrza przyszłości, przemysł jutra, wyspecjalizowane procesy logistyczne, rozwój oparty na ICT oraz nowoczesne technologie medyczne. Specjalizacje te sprawdziły się w minionej perspektywie, więc będziemy je rozwijać. Jeśli chodzi o konkurencyjność czy innowacyjność - w sytuacji ograniczonych środków - trzeba stawiać na to, co nas wyróżnia i jest naszą silną stroną. A właśnie w wyznaczonych obszarach skutecznie budujemy konkurencyjną przewagę.

W Regionalnej Strategii Innowacji 2030 wytyczono też nowe obszary, posiadające potencjał gospodarczy i naukowy.

Zgadza się. Są to nisko- i zeroemisyjne technologie oraz przemysł kosmiczny i lotniczy.

Mając na uwadze nadchodzące zmiany w polityce gospodarczej związane z dążeniem do neutralności klimatycznej, niedostateczną dywersyfikację, rosnący popyt na energię, niskie tempo postępu w zakresie efektywności energetycznej oraz wyzwania związane z rosnącym wykorzystywaniem alternatywnych źródeł energii, Wielkopolska polityka innowacyjna musi wzmacniać wdrażanie technologii nisko- i zeroemisyjnych. Poza tym, wschodnia część regionu stoi przed wielkim wyzwaniem, jakim jest transformacja energetyczna. Zielona energia to nasza przyszłość, szczególnie ta oparta na technologiach wodorowych. Również w dziedzinie badań kosmicznych, widzimy szanse rozwojowe, stąd wspierać będziemy instytucje naukowe oraz przedsiębiorstwa prowadzące prace B+R, badania przemysłowe oraz prace rozwojowe dotyczące przestrzeni kosmicznej czy zastosowania technologii kosmicznych i satelitarnych w codziennym życiu. Zresztą to już się dzieje, wystarczy wspomnieć projekty Politechniki Poznańskiej, inwestycje w bazę kosmiczną Lunares w Pile czy rozwijające się lotnisko Kąkolewo oraz budowany klaster lotniczy w powiecie kaliskim.

Rozwój oparty na innowacjach, wymaga - poza kreatywnością - ogromnych nakładów. Ograniczone środki województwa sprawiają, że to właśnie Fundusze Europejskie są kołem zamachowym licznych inwestycji prorozwojowych.

Realizacja przedsięwzięć związanych z rozwojem inteligentnych specjalizacji wymaga zaangażowania i współpracy jednostek badawczych i przedsiębiorców. Jakie działania podejmuje Samorząd Województwa, by tę współpracę wzmacniać i rozwijać?

Na potrzeby rozwoju obszarów inteligentnych specjalizacji, Unia Europejska obliguje regiony do prowadzenia tzw. procesu przedsiębiorczego odkrywania (PPO). Zakłada on m.in. animację różnego typu interakcji środowiska biznesu, nauki i samorządów. Rolą samorządu w tym procesie jest tworzenie warunków do tego typu współpracy, czego przykładem jest Wielkopolska Platforma Specjalizacji, która kontynuować będzie prace Wielkopolskiego Forum Inteligentnych Specjalizacji oraz Panele Specjalizacyjne dedykowane poszczególnym obszarom IS. Istotnym narzędziem są też fundusze unijne, które silnie wspierają współpracę ośrodków naukowych i przedsiębiorstw. Mamy nadzieję na kontynuację tych działań w perspektywie finansowej 2021-2027.

Wspomniał Pan o Funduszach Europejskich. Jaką rolę odgrywają w procesie stymulowania innowacyjności?

Rozwój oparty na innowacjach, wymaga - poza kreatywnością - ogromnych nakładów. Ograniczone środki województwa sprawiają, że to właśnie Fundusze Europejskie są kołem zamachowym licznych inwestycji prorozwojowych. Ich rola jest nieprzeceniona. I to się w najbliższych latach nie zmieni. Wierzę, że w 2030 r. Wielkopolska będzie atrakcyjnym regionem, ukierunkowanym na zrównoważony rozwój gospodarczy w poszanowaniu środowiska, gdzie inteligentne rozwiązania będą częścią życia, podnosząc jego jakość oraz generując dobrobyt mieszkańców i regionu. Chcemy, aby Wielkopolska rozwijała swoje dotychczasowe mocne strony i stanowiła wzór, budując wspólnie z innymi regionami Unii Europejskiej, neutralną klimatycznie gospodarkę. Liczę, że dołączymy do grupy Silnych Innowatorów, którzy zmieniają nie tylko Unię Europejską w najbardziej konkurencyjny obszar gospodarczy świata, ale też bliski człowiekowi i naturze.