Współpraca nauki i biznesu jest kluczowa w budowaniu nowoczesnej gospodarki. O tym, co zrobić, by zapewnić lepszy transfer wiedzy do gospodarki, rozmawiamy z prof. dr. hab. inż. Tomaszem Łodygowskim - kierownikiem Zakładu Lotnictwa Wydziału Inżynierii Lądowej i Transportu Politechniki Poznańskiej, przewodniczącym Wielkopolskiej Regionalnej Rady Przemysłu Przyszłości i członkiem Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Jak dziś kształtuje się współpraca między sektorem nauki i biznesu?
Jest dość ograniczona. Z badań Smart Industry Polska, przeprowadzonych przez firmę Siemens, wynika, że 2/3 średniej wielkości firm nie jest zainteresowanych wprowadzaniem elementów przemysłu przyszłości, a więc innowacji związanych z szeroko pojętą cyfryzacją. To nie znaczy, że te przedsiębiorstwa takich udoskonaleń nie potrzebują, bo jak najbardziej są one im niezbędne do budowania konkurencyjności. Ale jeśli firmy nie widzą potrzeby inwestowania w nowoczesne rozwiązania i opierają się jedynie na zastanych zasobach, to nie podejmują współpracy z jednostkami naukowymi. Tymczasem, jeśli spojrzy się na duże i silne firmy, umocowane na międzynarodowym rynku, wszystkie mocno inwestują w przemysł 4.0, osiągając z tego duże profity. Dlatego aby zmienić poziom innowacyjności polskich firm, szczególnie z sektora MŚP, a także wzmocnić współpracę nauki i biznesu, niezbędna jest zmiana świadomości nie tylko kadry zarządzającej, ale i pracowników oraz decydentów. Na spotkaniach Wielkopolskiej Regionalnej Rady Przemysłu Przyszłości, którą mam zaszczyt kierować, zastanawiamy się, jakie działania należy podjąć, aby usprawnić ten proces.
Co ogranicza przedsiębiorców przed podjęciem szerszej współpracy ze środowiskiem naukowym i wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań?
Wielu boi się zainwestować w to, co nowe i inne. Jak to zmienić? Przede wszystkim potrzebne są kompetencje i wiedza. Oczywiście to nie znaczy, że każdy przedsiębiorca musi znać się kompleksowo na robotyzacji czy automatyzacji, ale powinien być otwarty na zmiany i gotowy do wdrażania nowych rozwiązań. Potrzebne jest też odpowiednie przygotowanie załogi. Jeśli w planach ma się zakup nowego samolotu, to najpierw trzeba nauczyć się go obsługiwać. Drugim ważnym elementem jest kapitał. Bez odpowiednich środków firmy nie będą podejmowały działań obarczonych ryzykiem. Jednak obok pieniędzy, ważna jest też chęć zainwestowania czasu i umiejętności, a więc trzeba szkolić pracowników. Pomocne mogą być Fundusze Europejskie, które z jednej strony pomogą przedsiębiorcom inwestować w innowacje, a z drugiej w edukację i system szkoleń.
Jaką rolę w tym procesie odgrywać mają naukowcy?
Świadomi nadchodzących zmian przedsiębiorcy i znający potrzeby swoich firm, będą chętniej podejmowali współpracę ze środowiskiem naukowym, wyposażonym w odpowiednią wiedzę i umiejętności. Jednak nie powinno się to ograniczać jedynie do zaproszenia ekspertów, którzy doradzą, przedstawią pomysły i na tym się skończy. Trzeba w naukowców zainwestować - zatrudnić na jakiś czas, by poznali firmę, zobaczyli z jakiego punktu startowego zmiany będą wprowadzane. Oni muszą zaistnieć w środowisku, które czeka transformacja, tak by później najefektywniej wdrożyć nowatorskie rozwiązania. Odpowiedzialność za przebieg tego procesu leży po stronie przedsiębiorców. To oni muszą wiedzieć, jak identyfikować potrzeby, by później wprowadzać zmiany.
Aby zmienić poziom innowacyjności polskich firm, szczególnie z sektora MŚP, a także wzmocnić współpracę nauki i biznesu, niezbędna jest zmiana świadomości nie tylko kadry zarządzającej, ale i pracowników oraz decydentów.
Czy w inicjowanie współpracy nauki i biznesu powinien być zaangażowany samorząd?
Samorząd może wzmacniać i przyspieszać budowanie dialogu między biznesem a nauką.
Temu służy właśnie Wielkopolska Regionalna Rada Przemysłu Przyszłości. Zasiadają w niej przedstawiciele władz samorządowych, uczelni i jednostek badawczych oraz przedsiębiorcy, którzy odnieśli rynkowy sukces. Naszym zadaniem jest inicjowanie działań wspierających transformację cyfrową firm, podpowiadanie technologicznych trendów i wychwytywanie potrzeb przedsiębiorców w zakresie niezbędnego wsparcia. Organizujemy spotkania i szkolenia nie tylko dla przedstawicieli nauki i biznesu, ale też właśnie dla samorządowców. Wszystkie te trzy grupy muszą mieć więc odpowiednią wiedzę, by możliwe było budowanie nowoczesnej gospodarki. Mocno zwracamy również uwagę na potrzebę edukowania społeczeństwa. Przemysł przyszłości musi być podparty odpowiednią wiedzą. Dotyczy to wszystkich szczebli edukacji. Można powiedzieć, że młodzież jest dość obyta z cyfrowym światem, jednak pytanie brzmi, na ile są kreatywni w tym zakresie. Lekcje informatyki w szkołach nie są na najwyższym poziomie. Młodzi nie uczą się programowania. Specjaliści z tego zakresu wybierają prace w korporacjach, gdzie mogą zarobić bardzo duże pieniądze, gdy tymczasem w szkole mogą liczyć na niskie wynagrodzenie. A jeśli tego nie zmienimy, to nie będziemy się rozwijać. Pandemia pokazała, że cyfryzacja jest nieunikniona i ten proces przyspieszyła. Nie możemy pozwolić, by znaczna część społeczeństwa była wykluczona tylko dlatego, że nie potrafi komunikować się przy wykorzystaniu cyfrowych narzędzi. Rola samorządu w edukacji jest kluczowa, dlatego stawiamy mocny akcent również na ten aspekt.
Czy może Pan Profesor wskazać przykład udanego transferu wiedzy do biznesu?
Przykładów firm, rozumiejących, że mogą budować swoją konkurencyjność na wdrażaniu nowatorskich rozwiązań Przemysłu 4.0 powoli, acz sukcesywnie przybywa. W ostatnim czasie z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym współpracowała jedna z największych wielkopolskich firm meblarskich. Specjaliści naszego centrum pracowali nad nowym rozwiązaniem wykorzystującym między innymi wirtualną rzeczywistość i przetwarzanie chmurowe. To pokazuje, że to przedsiębiorstwo nie boi się inwestować w nowe technologie. Dzięki temu dziś jest silnym graczem w branży i odnosi sukcesy nie tylko w Polsce, ale na całym świecie. Mam nadzieję, że takich firm będzie coraz więcej.
Rozmawiał: Łukasz Karkoszka
