Zrównoważony rozwój, funkcjonalność połączona z estetyką, jakością i stylem oraz włączenie społeczne. To cele nowego europejskiego Bauhausu – programu, który łącząc naukę i innowacje ze sztuką i kulturą, wspiera wdrażanie Europejskiego Zielonego Ładu.
Koncepcja nowego Bauhausu nawiązuje do wpływowej niemieckiej szkoły projektowania założonej przez Waltera Gropiusa na początku XX w. w Weimarze. Zrzeszała artystów, projektantów, architektów i rzemieślników. Ich działalność była odpowiedzią na wyzwania związane z ówczesnymi przemianami społecznymi i przemysłowymi. W ciągu trzynastu lat działalności projektanci wypracowali charakterystyczny styl, w którym „mniej znaczy więcej”, a „forma wynika z funkcji”. Obiekty czy przedmioty, które tworzyli charakteryzowały się funkcjonalnością, prostotą, wykorzystaniem praktycznych i użytkowych form kubistycznych i geometrycznych kształtów oraz regularnych form. Kluczowe było również sięgnięcie po innowacyjne materiały – cement i stal.
Zrównoważony rozwój...
Dziś, po ponad stu latach od rewolucji Bauhausu, Europa znów staje przed wyzwaniem opracowywania nowych rozwiązań architektonicznych, urbanistycznych, projektowych, które byłyby odpowiedzią na wyzwania związane chociażby ze zmianami klimatycznymi.
Dlatego nowemu europejskiemu Bauhausowi przyświecają trzy podstawowe wartości: zrównoważony rozwój (od celów klimatycznych po obieg zamknięty, zerowy poziom emisji zanieczyszczeń oraz bioróżnorodność); funkcjonalność połączona z estetyką, jakością i stylem oraz włączenie społeczne (waloryzowanie różnorodności, zapewnienie wszystkim równości, dostępności oraz przystępności cenowej).
– Nowy europejski Bauhaus łączy wielką wizję Europejskiego Zielonego Ładu z namacalnymi zmianami w naszym otoczeniu – mówiła w trakcie przyjęcia koncepcji programu Ursula von der Leyen, Przewodnicząca Komisji Europejskiej. – Chodzi o konkretne, odczuwalne zmiany, które mają korzystny wpływ na nasze życie codzienne – w budownictwie i przestrzeniach publicznych, ale także w takich dziedzinach jak moda czy projektowanie mebli. Nowy europejski Bauhaus ma na celu stworzenie nowego stylu życia, zakładającego zgodność wzornictwa z zasadami zrównoważonego rozwoju, wymagającego mniejszych emisji dwutlenku węgla, sprzyjającego włączeniu społecznemu i przystępnego cenowo dla wszystkich.
...funkcjonalność i równość
Na finansowanie projektów w ramach nowego europejskiego Bauhausu tylko w latach 2021-2022 UE przeznaczy 85 mln euro. Dodatkowo KE powołała do życia laboratorium Bauhausu, którego zadaniem będzie współtworzenie, prototypowanie i testowanie narzędzi, rozwiązań i działań w ramach polityki, które ułatwią transformację w praktyce. W ubiegłym roku odbyła się także pierwsza edycja konkursu, w którym nagradzane są pomysły na transformację naszej codzienności. Zgłoszono ponad 2 tys. projektów. Wśród czterech kategorii były: „powrót do natury”; „odzyskanie poczucia przynależności”; „nadanie priorytetu miejscom i ludziom, którzy tego najbardziej potrzebują”; „rozwój długoterminowego i zintegrowanego podejścia opartego na cyklu życia w ekosystemie przemysłowym”.
Rywalizacja w każdej z kategorii odbywała się w dwóch równoległych konkurencjach: „Nowy Europejski Bauhaus” – w odniesieniu do istniejących projektów ukończonych w ciągu ostatnich dwóch lat oraz „Wschodzące Gwiazdy Nowego Europejskiego Bauhausu” – w odniesieniu do koncepcji i pomysłów zgłoszonych przez młodych twórców poniżej 30. roku życia.
Wśród nagrodzonych projektów znalazło się m.in. przedsięwzięcie z Hiszpanii - „Gardens in the Air” wdrażające ideę renaturyzacji miasta. Na jednym z osiedli w Sewilii stworzono pionowe ogrody, wykorzystujące wodę z klimatyzatorów. Dodatkowo z najbardziej reprezentatywnych roślin skomponowano perfumy. Dla mieszkańców zorganizowano również wyjątkowy koncert łączący dźwięki natury z chóralnym śpiewem. Z kolei nagrodzony projekt „Esseri Urbani” z Włoch polegał na zorganizowaniu bezpłatnych wystaw plenerowych, które miały zachęcić mieszkańców do społecznej aktywności. Artyści, wykorzystując narzędzia sztuki współczesnej, tworzyli dzieła, odnoszące się do lokalnej specyfiki, dzięki czemu mogli liczyć na zaangażowanie mieszkańców i turystów. Projekt był okazją do połączenia społeczności, krajobrazów i lokalnej architektury przy użyciu współczesnej ekspresji artystycznej.
Do drugiej edycji konkursu zgłoszenia przyjmowane są do 7 marca (do godz. 19:00 czasu środkowoeuropejskiego) za pośrednictwem strony: prizes.new-european-bauhaus.eu. Tam też można znaleźć szczegółowe informacje o przedsięwzięciu. Jury konkursu przyzna łącznie 16 nagród (za pierwsze i drugie miejsce w każdej z dwóch konkursowych kategorii oraz w każdej konkurencji). Zwycięzcy poszczególnych kategorii otrzymają 30 tys. euro oraz pakiet promocyjny, który ma pomóc w dalszej realizacji i promocji inicjatyw.
Łukasz Karkoszka