Nie trać z oczu cukrzycy

W Polsce na cukrzycę choruje blisko 3 mln osób. Nieleczona grozi powikłaniami. Jednym z najpoważniejszych jest retinopatia prowadząca nawet do utraty wzroku. W Wielkopolsce przy wsparciu Funduszy Europejskich pacjenci korzystać mogą z programu profilaktycznego, który pomaga wykryć zmiany na wczesnym etapie.

Retinopatia cukrzycowa, nazywana też cukrzycową chorobą oczu, jest główną przyczyną utraty wzroku u osób w wieku produkcyjnym. Nieleczona prowadzi do zmian w naczyniach krwionośnych w siatkówce, a w konsekwencji do pogorszenia widzenia. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie schorzenia. W 90-95% przypadków osób, u których zastosowano leczenie we właściwym momencie i które przestrzegają zaleceń lekarskich, udaje się zachować wzrok. Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21” od trzech lat realizuje w Wielkopolsce „Program profilaktyki retinopatii cukrzycowej w województwie wielkopolskim”, pomagający wykryć tę chorobę. Działania wspierają środki unijne z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020.

Profilaktyka przede wszystkim

– Fundacja od lat zajmuje się profilaktyką zdrowia związanego ze wzrokiem – mówi Szymon Wilkanowicz, koordynator projektu z Fundacji Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21”.

– Współpracujemy z okulistami oraz innymi specjalistami. Na podstawie rozmów z diabetologami ustaliliśmy, że pacjenci chorujący na cukrzycę nie stosują się do zaleceń corocznej profilaktyki wzroku, tzn. nie udają się na badanie dna oka po kątem zmian wskazujących na retinopatię cukrzycową. Pacjenci nie są świadomi konieczności corocznych badań i nie wiedzą, że to schorzenie stanowi zagrożenie dla ich wzroku. Poza tym kolejki do poradni NFZ znacząco utrudniają stosowanie się do zaleceń lekarskich. Dlatego też postanowiliśmy przygotować specjalny program profilaktyczny, na który pozyskaliśmy unijną dotację – wyjaśnia.

Przesiewowe badania są istotne ze względu na długi brak objawów retinopatii cukrzycowej. Zgodnie z danymi epidemiologicznymi, retinopatia dotyczy 30% osób chorych na cukrzycę, a prawdopodobieństwo wystąpienia nasila się z wiekiem i długością trwania choroby. Objawami, które powinny zaniepokoić pacjenta są: falowanie obrazu, efekt zamglenia w polu widzenia, uczucie ucisku wewnątrz gałki ocznej.

– W przypadku tradycyjnej formy diagnostyki pacjent musi uzyskać skierowanie do okulisty i umówić się, zwykle, na odległy termin wizyty. W przypadku naszego programu, pacjent informowany jest przez diabetologa o możliwości przeprowadzenia badania na miejscu w poradni – mówi Szymon Wilkanowicz. – Przeszkolona pielęgniarka nadzoruje wykonanie zdjęć dna oka. Badanie wykonywane jest automatyczną fundus kamerą (aparat do badania kontrastowego siatkówki i naczyniówki), która nie wymaga zakrapiania oczu, dzięki czemu pacjent może od razu po badaniu wrócić do pracy lub prowadzić samochód. Następnie zdjęcia wysyłane są do specjalnego oprogramowania, które analizuje zmiany i po dosłownie 2-3 minutach wskazuje diagnozę. W przypadku stwierdzenia zmian, pacjent informowany jest o konieczności skonsultowania się z okulistą w odpowiednim terminie – adekwatnym do zaawansowania zmian, wskazanych w wynikach. Badaniu towarzyszy też edukacja– dodaje.

Efektywne leczenie

Od uruchomienia programu w październiku 2019 r., w badaniach wzięło udział już ponad 9 700 osób, a u 3 040 chorych zdiagnozowano zmiany wskazujące na retinopatię cukrzycową.

– Wynik jest ponad pięciokrotnie wyższy od zakładanego i potwierdza, jak istotne są badania przesiewowe – mówi Szymon Wilkanowicz.

Z programu skorzystała m.in. Ewa Solska, u której zdiagnozowano chorobę.

– Był to dla mnie właściwie ostatni moment żeby, ratować mój wzrok i nie pogorszyć sytuacji. Na początku był szok, ale postanowiłam działać i wdrożyć zaproponowane leczenie. Czy polecam badania? Jak najbardziej! Lepiej wiedzieć na czym się stoi, niż po pewnym czasie przestać widzieć – mówi.

Eksperci Fundacji podkreślają, że w momencie stwierdzenia zaawansowanego stadium retinopatii cukrzycowej niezbędne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia.

– Polega ono najczęściej na laseroterapii siatkówki, lub iniekcjach do ciała szklistego oraz zabiegach operacyjnych (witrektomii). Trzeba jednak dodać, że ustabilizowany poziom cukru we krwi, zdrowe żywienie, aktywność fizyczna i nie palenie papierosów pozwala na zachowanie zdrowia oczu u cukrzyków na długie lata – zauważa Szymon Wilkanowicz.

Program realizowany będzie do końca października br., a same badania do końca września br. Szczegółowe informacje dotyczące projektu można znaleźć na stronie: www.retinopatiacukrzycowa.pl gdzie pacjenci i specjaliści mogą się zapoznać z najnowszymi informacjami dotyczącymi retinopatii. Warto dodać, że Wielkopolski Program został nominowany w plebiscycie „Zdrowy samorząd”.

Całkowita wartość projektu „Program profilaktyki retinopatii cukrzycowej w województwie wielkopolskim” to ok. 4,9 mln zł. Unijne dofinansowanie wyniosło prawie 4,4 mln zł.