Wielkopolska jest liderem wykorzystania zwrotnych instrumentów finansowych pochodzących z inicjatyw JESSICA oraz JEREMIE. To dobrze wróży na przyszłość, gdyż w nowej perspektywie mechanizm preferencyjnych pożyczek będzie jednym z kluczowych elementów wsparcia.
Z danych Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju, który dysponuje środkami w ramach instrumentów zwrotnych od 2017 r., wynika, że do tej pory ze wsparcia na preferencyjnych warunkach skorzystało już blisko 5 tysięcy podmiotów gospodarczych regionu, z którymi zawarto około 9400 umów. Łącznie na rozwój województwa przeznaczono już ponad 1 miliard złotych. Oznacza to, że w każdym wielkopolskim powiecie są beneficjenci tej pomocy. O tym, jak ogromną szansę dla polskich regionów stanowi wsparcie zwrotne pochodzące z funduszy UE w kontekście nowej perspektywy finansowej, debatowano 13 i 14 kwietnia w Poznaniu. Ponad 150 ekspertów - przedstawicieli urzędów marszałkowskich i regionalnych funduszy rozwoju z całego kraju, sektora finansowego oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej - spotkało się na konferencji „Instrumenty finansowe. Znaczenie i potencjał wsparcia zwrotnego w (zrównoważonym) rozwoju regionów”. Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego, Wojciech Jankowiak inaugurując obrady plenarne, podkreślił istotę wsparcia zwrotnego w kreowaniu rozwoju gospodarczego. Zwrócił uwagę na komplementarność instrumentów finansowych względem systemu dotacyjnego ze środków UE oraz ich efektywność w realizacji celów strategicznych dla województwa. Grzegorz Potrzebowski i Paweł Napierała - Dyrektorzy Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego wskazywali, że jednym z kluczowych wyzwań polskich regionów jest jak najefektywniejsze wykorzystanie instrumentów finansowych z perspektywy 2021+.
Niskie procenty
– Środki Unii Europejskiej dostępne w formie zwrotnej uzupełniają lukę potrzeb finansowych dostrzegalną w sektorze przedsiębiorstw MŚP i podmiotów publicznych – mówi Katarzyna Kierzek-Koperska, Wiceprezes Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju sp. z o.o. – Nie wszystkie pomysły można zrealizować w oparciu o dotacje, których pula była i jest ograniczona. Dobrą alternatywą, zapewniającą pomoc na preferencyjnych warunkach, są właśnie instrumenty finansowe likwidujące bariery w dostępie do kapitału wśród biznesu i jednostek publicznych – podkreśla.
Wielkopolska była pierwszym regionem w Polsce, który zdecydował się na wdrożenie inicjatywy JESSICA. Mechanizm został utworzony dla wspierania trwałych i zrównoważonych inwestycji na obszarach miejskich. Decydując się na korzystanie z tego instrumentu, nasz region postanowił wspierać projekty rewitalizacyjne na terenach miejskich. Nasze województwo było też pionierem, jeśli chodzi o uruchomienie preferencyjnych pożyczek i poręczeń w ramach inicjatywy JEREMIE. W tym przypadku na wsparcie liczyć mogą inwestycje rozwojowe i innowacyjne mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Pomoc kierowana jest również do firm wdrażających nowe rozwiązania technologiczne w procesie produkcyjnym. Inwestorzy, którzy z różnych względów nie mogą korzystać z dotacji z FE, chętnie sięgają po ten rodzaj wsparcia, tym bardziej, że mogą liczyć na bardziej korzystne warunki niż te oferowane na zasadach rynkowych. Przede wszystkim unijna zwrotna pomoc charakteryzuje się niskim oprocentowaniem stałym lub zmiennym (obliczanym na podstawie stopy referencyjnej wskazywanej przez Komisję Europejską dla Polski), brakiem dodatkowych opłat i prowizji, a także wydłużonym okresem spłaty.
Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że przedsiębiorcy sięgając po pożyczki najczęściej finansowali wsparcie obrotowe oraz inwestycje obejmujące zakup i/lub modernizację nieruchomości oraz maszyn/urządzeń niezbędnych do rozwoju prowadzonej działalności.
– Warto zwrócić uwagę na instrumenty umożliwiające ekspansję zagraniczną - rozwój działalności eksportowej, realizację zamówień publicznych czy wdrożenie rozwiązań ekologicznych (fotowoltaika, pompy ciepła, niskoemisyjne środki transportu) – mówi Wojciech Marcinkiewicz, Prezes Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju sp. z o.o. – Przedsiębiorcy mają również możliwość korzystania z instrumentów gwarancyjnych - poręczeń transakcji o charakterze obrotowym oraz inwestycyjnym. Niemal każdego roku odnawiamy ofertę, proponując nowe instrumenty finansowe. W czasie pandemii Covid-19 uruchomiliśmy wsparcie interwencyjne. Podobnie w ubiegłym roku zareagowaliśmy na narastające wyzwania gospodarcze, wdrażając, cieszącą się dużym zainteresowaniem, Pożyczkę Prorozwojową o świetnych warunkach finansowania, która dała szanse na zaspokojenie potrzeb obrotowo-inwestycyjnych firm – podkreśla.
Co przed nami?
Aktualnie w obrocie są wciąż środki z perspektywy 2017-2013, jednak trwają już konsultacje na temat wdrożenia „instrumentów finansowych 3.0”, a więc wykorzystujących środki z nowej perspektywy. Wiemy już, że w najbliższych latach pożyczki i inne mechanizmy zwrotne nadal będą wspierać projekty rozwojowe przedsiębiorstw, inicjatywy zwiększające efektywność energetyczną i inwestycje miejskie.
– W latach 2014-2020 to Instytucje Zarządzające same decydowały w jakich obszarach uruchomią mechanizmy zwrotne, w nowej perspektywie to Komisja Europejska miała znaczny wpływ na to, w jakich działaniach zostaną wdrożone. I tak na przykład we wszystkich programach regionalnych instrumenty zwrotne wspierać będą efektywność energetyczną – mówi Piotr Dołęga z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. – W okresie 2021+ korzystanie ze środków zwrotnych odbywać się będzie na już wypracowanych rozwiązaniach. Czeka nas jednak jedna fundamentalna zmiana dotycząca wprowadzenia w ramach jednej operacji możliwości pozyskania tradycyjnej dotacji i dofinansowania zwrotnego, co niewątpliwie będzie z korzyścią dla realizatorów projektów. Nowością będzie też opcja stosowania rabatów kapitałowych (umorzeń), co w poprzedniej perspektywie nie było możliwe. Większy nacisk położony zostanie też na działania informacyjno-promocyjne. Beneficjenci oraz podmioty wdrażające instrumenty finansowe będą musiały podać informację o wsparciu, w tym o zasobach ponownie wykorzystanych, a przypisanych do wkładu z funduszy. Z unijnego wsparcia zwrotnego korzystać będą mogły też przedsiębiorstwa o średniej kapitalizacji, które nie są zaliczane do sektora MŚP - dotychczas nie było to możliwe – podkreśla.
Szczegółowe informacje dotyczące korzystania z instrumentów finansowych można uzyskać w Wielkopolskim Funduszu Rozwoju - www.wfr.org.pl. Zachęcamy również do odwiedzenia strony www.fi-compass.eu, która jest swoistą bazą wiedzy o europejskich ścieżkach wsparcia. Eksperci uczestniczący w konferencji byli zgodni, że instrumenty zwrotne, działające niczym perpetuum mobile, są szansą dla regionów na zbudowanie kapitału, który w sytuacji wygaśnięcia wsparcia dotacyjnego pozwoli efektywnie wpływać na rozwój gospodarczy.
Łukasz Karkoszka