Według prognoz do 2050 roku odsetek osób w wieku 65+ w Polsce wzrośnie blisko dwukrotnie. Odpowiedzią na rosnące potrzeby seniorów jest rozwój tzw. srebrnej gospodarki (silver economy).
O zależnościach między starzejącym się społeczeństwem a gospodarką i jakością naszego życia mówi się od dawna. Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla znaczenie dobrej kondycji osób dojrzałych. Z pewnością w jej utrzymaniu pomaga każda aktywność: zawodowa, rodzinna, ale też angażowanie się w życie społeczne, uprawianie sportu, turystyki, realizacja pasji, działania twórcze i wolontariat. Na podstawie m.in. takich założeń powstała koncepcja „silver economy”. W myśl definicji, określenie to oznacza szeroki system usług i wytwarzania dóbr, ukierunkowany na wykorzystanie potencjału nabywczego osób starszych, zaspokajający ich potrzeby konsumpcyjne, bytowe oraz zdrowotne.
Srebrne lata aktywności
– Silver economy jest jednym z megatrendów globalnej gospodarki – mówi prof. dr hab. Grażyna Krzyminiewska, dyrektor Instytutu Ekonomiczno-Społecznego, kierownik Katedry Socjologii i Etyki Gospodarczej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. – To połączenie wszystkich rodzajów działalności gospodarczej zaspokajających potrzeby osób w wieku 60+, czynnych zawodowo lub będących na emeryturze, o różnych potrzebach, możliwościach czy oczekiwaniach. Instytucje międzynarodowe, takie jak Komisja Europejska i Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), uznają srebrną gospodarkę za poważny impuls rozwojowy. Coraz częściej mówi się też o tzw. srebrnej produkcji, a więc takiej, która wytwarza i dostarcza produkty i usługi zorientowane na wiek. Kształtuje ona środowisko, w którym osoby powyżej 60. roku życia współpracują i odnoszą sukcesy w miejscu pracy, angażują się w innowacyjne przedsięwzięcia, pomagają rozwijać rynek jako konsumenci oraz prowadzą zdrowe, aktywne życie – podkreśla.
Polski Instytut Ekonomiczny za badaniami Eurostatu wskazuje, że wartość europejskiej srebrnej gospodarki z 4,2 bln euro wzrośnie do 6,4 bln euro już w 2025 roku, a liczba miejsc pracy z 77 mln do 88 mln. Rozwój tej gałęzi gospodarki może uczynić rynki europejskie bardziej konkurencyjnymi, a jednocześnie osłabić negatywne konsekwencje procesów starzenia się społeczeństw.
– Rynek senioralny łączy różne sektory, m.in. zdrowie, bankowość, mieszkalnictwo, telekomunikację rekreację i turystykę – zaznacza prof. dr hab. Grażyna Krzyminiewska. – Firmy już zaczęły dostrzegać okazję komercyjną i wykorzystywać w swoich planach strategicznych możliwości, jakie niesie ze sobą sektor srebrnej gospodarki – dodaje.
Żyć pełnią życia
Aby w pełni wykorzystać możliwości, jakie niesie ze sobą silver economy, konieczne jest zachęcanie osób 60+ do ciągłej aktywności w życiu społeczno-zawodowym.
– Przeciwdziałanie ageizmowi, tworzenie przyjaznej przestrzeni pracy dla starszych pracowników oraz wzmocnienie roli edukacji to najważniejsze wyzwania, przed jakimi staje nasze społeczeństwo – wymienia prof. Grażyna Krzyminiewska. – Niestety ageizm marginalizuje lub wręcz wyklucza seniorów z głównego nurtu życia społecznego i ekonomicznego. Gloryfikacja młodości, z jaką mamy do czynienia we współczesnym świecie, deprecjonuje doświadczenie osób starszych i ich zaangażowanie. Ten rodzaj uprzedzenia społecznego jest nie tylko nieakceptowalny ze względów etycznych, ale również nieracjonalny ekonomicznie i społecznie. Tracimy bowiem wartościowy kapitał ludzki, który również może przyczynić się do rozwoju społeczno-gospodarczego – dodaje.
Warunkiem sukcesu polityki senioralnej jest więc zmiana kulturowa w mentalności wszystkich generacji.
– Chodzi o nobilitację tzw. trzeciego wieku jako wieku aktywnego i wartościowego zarówno wśród seniorów, jak i młodszych pokoleń. Osoby starsze, znacznie częściej niż w poprzednich dekadach, nie zgadzają się na „pozostawanie w cieniu”. Niezbędne staje się wykorzystanie potencjału seniorów i ich wzrastającej aktywności, stworzenie płaszczyzny komunikacji międzygeneracyjnej, zmiana wizerunku osoby starszej jako nieporadnej. Chodzi o przełamanie międzypokoleniowych uprzedzeń i stereotypów. Skuteczność podejmowanych działań będzie możliwa jedynie dzięki współpracy międzypokoleniowej, jak i wewnątrzpokoleniowej – zaznacza prof. Grażyna Krzyminiewska.
Aktywność osób 60+ na rynku pracy od lat aktywnie wspierają Fundusze Europejskie. W nowym programie regionalnym realizowanych będzie wiele przedsięwzięć związanych z ideą uczenia się przez całe życie i promocją zatrudnienia osób starszych. Osobną pulę stanowić będą projekty związane z usługami środowiskowymi, zdrowotnymi, opiekuńczymi i asystenckimi dla osób starszych, realizowanymi w miejscu zamieszkania. Doświadczenia minionej perspektywy pokazują, że działania aktywizujące seniorów cieszą się dużym zainteresowaniem. W wielu miastach Wielkopolski w ostatnich latach powstały Kluby Seniora. Prowadzone są w nich warsztaty plastyczne, muzyczne, rozwijające zainteresowania, a także zajęcia usprawniające ruchowo. Osobną pulę stanowiły przedsięwzięcia związane ze świadczeniem usług opiekuńczych i medycznych. W Dziennych Domach Opieki Medycznej starsi podopieczni mogą korzystać z puli usług fizjoterapeutycznych, pielęgniarskich, opiekuńczych itp.
Łukasz Karkoszka