Odkopać prawdziwą wersję historii to wielki sukces, a pokazać ją w pełnym blasku – to trudne i kosztowne przedsięwzięcie. Na ekspozycję reliktów sprzed 1000 lat Ostrów Tumski w Poznaniu otrzymał z Funduszy Europejskich 8,2 mln zł.
– To w Poznaniu mieściła się pierwsza, główna siedziba pierwszego władcy Polski, a tutejsza kaplica pałacowa jest pierwszą chrześcijańską budowlą w państwie Piastów – mówi prof. Hanna Kóćka-Krenz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, pod której kierunkiem pracuje od lat zespół poznańskich archeologów. W 1999 r. na terenie Ostrowa Tumskiego, w pobliżu i pod kościołem Panny Marii in Summo, odnaleźli oni pozostałości palatium Mieszka I, a w kolejnych latach – fundamenty pałacowej kaplicy.
Jak to pokazać
Pozostałości murów palatium znajdują się 1,5 metra poniżej posadzki kościoła. Ze względu na zagrożenie konstrukcji kościoła nie można tu zbudować ani szklanej podłogi, przez którą można by zaglądać do wnętrza palatium, ani nawet wzierników – przeszklonych otworów w posadzce. A przecież, jak mówi prof. Hanna Kóćka-Krenz, to właśnie obraz jest najważniejszy. To, co usłyszymy lub przeczytamy, po jakimś czasie ulatuje. Obraz zostaje na długo w pamięci. Projektanci zaproponowali więc panele z podświetlanego szkła akrylowego, imitujące przebieg murów dawnego pałacu. Panele wyznaczą zarysy ścian palatium na zewnątrz kościoła Marii Panny in Summo, natomiast wewnątrz pojawią się specjalne oznaczenia oraz wielkoformatowe monitory wbudowane w posadzkę.
Również potężne wały obronne otaczające palatium i ówczesny gród zostaną przedstawione nie tylko na makiecie, ale także zaznaczone 30-centymetrowymi pieczęciami na obszarze całego Ostrowa Tumskiego, dzięki temu turyści będą mogli wędrować ich szlakiem. I zastanawiać się, w jaki sposób, z pomocą prostych narzędzi, zbudowano wtedy z drewna i ziemi wały, w których wnętrzu mogłyby swobodnie mijać się dzisiejsze tiry…
Przeszłość będzie można także oglądać dzięki interaktywnemu urządzeniu „Oko czasu” (lornetka, w której na obraz rzeczywisty nakładany i wyświetlany jest przygotowany wcześniej obraz komputerowy).
Tu się wszystko zaczęło
Projekt realizuje Archidiecezja Poznańska, Miasto Poznań i Muzeum Archeologiczne w Poznaniu. Wartość przedsięwzięcia wynosi niemal 9,9 mln zł, w tym dofinansowanie z Funduszy Europejskich to ponad 8,2 mln zł.
Inwestycja obejmie nie tylko wykonanie ekspozycji Palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy, ale także renowację, konserwację i ponowne udostępnienie zabytkowego kościoła Panny Marii in Summo zarówno wiernym, jak i turystom.
Umowa o dofinansowanie projektu „Tu się wszystko zaczęło – ekspozycja świadectw początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu” została podpisana 3 lipca 2017 r. Prace zakończą się w grudniu 2018 r. Szacuje się, że w wyniku realizacji projektu liczba turystów odwiedzających to miejsce wzrośnie do 35 tys. rocznie.
Pozakonkursowy czyli bezkonkurencyjny
Najważniejsze dla regionu projekty wskazywane są do dofinansowania z pominięciem procedury konkursowej, w tzw. trybie pozakonkursowym. Beneficjenci również muszą przejść podobną procedurę, jak przy ubieganiu się o dotacje w trybie konkursowym: od złożenia wniosku, załączników po oczekiwanie na ocenę projektu.
W pakiecie „Inwestycje w obszarze dziedzictwa kulturowego” na lata 2014-2020 ujęto 14 tego typu projektów. Łącznie przyznano na nie ponad 51,8 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich. Pięć z nich już sfinalizowano: „Dziedzictwo Pierwszych Piastów – rozbudowa infrastruktury magazynowo-konserwatorsko-wystawienniczej Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy”, „Muzeum Enigmy w Poznaniu”, „Modernizacja i przebudowa infrastruktury wraz z frontem Teatru im. Aleksandra Fredro w strategiczny ośrodek kulturalny regionu” (Gniezno), „Modernizacja pawilonów wystawienniczych, wystaw stałych oraz magazynów zbiorów Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie” oraz „Konserwacja, rewaloryzacja i modernizacja Zespołu Pałacowo-Parkowego w Lewkowie” (Ziemia Kaliska).
Na liście do realizacji figuruje obecnie 9 pozycji, w tym projekt „Tu się wszystko zaczęło”.
Julia Hoffmann