Utrzymanie i rozbudowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych jest dużym wyzwaniem dla władz publicznych, w szczególności na obszarach wiejskich. W ostatnich tygodniach 21 gmin z Wielkopolski otrzymało prawie 110 mln zł dotacji w ramach WRPO 2014+ na realizację projektów dotyczących gospodarki wodno-ściekowej.
W ostatnich latach obserwujemy wyraźny wzrost inwestycji w gospodarkę wodno-ściekową. Dzięki Funduszom Europejskim na terenie całego kraju powstawały kilometry wodociągów i kanalizacji. W latach 2007-2013 sieć wodociągową rozbudowano o 35,4 tys. km. Z kolei długość sieci kanalizacyjnej wzrosła o 53,4 tys. km (Infrastruktura komunalna w 2014 r., GUS, Warszawa 2015 r.).
Powyższe liczby mogą robić wrażenie, ale jak przekładają się one na komfort życia mieszkańców? Okazuje się, że wciąż pozostaje nam wiele do zrobienia. W miastach zdecydowana większość mieszkańców korzysta zarówno z sieci wodociągowej (96,4% w 2014 r.), jak i kanalizacyjnej (87,9%). Jednak na obszarach wiejskich statystyki psują ten pozytywny obraz – co prawda z sieci wodociągowej korzysta 84,3% mieszkańców, ale już z sieci kanalizacyjnej tylko 37,4%. Tak niski odsetek powinien skłonić nas do podjęcia zakrojonych na szeroką skalę działań, ponieważ na forum ONZ jesteśmy propagatorami prawa człowieka do wody (ang. right to water) i odpowiednich warunków sanitarnych (ang. right to sanitation, Rada Praw Człowieka, The human right to safe drinking water and sanitation, s. 92). Prawo to obejmuje m.in. dostępność fizyczną i ekonomiczną usług sanitarnych, ich odpowiednio wysoki poziom bezpieczeństwa, higieny, a także poszanowanie dla prywatności i godności człowieka. Zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z międzynarodowych traktatów z dziedziny praw człowieka, Polska zobowiązała się do progresywnej realizacji tych praw, co oznacza, że powinniśmy dążyć do ciągłej poprawy warunków sanitarnych.
Inwestycje związane z gospodarką wodno-ściekową posiadają również wymiar środowiskowy. Jednym z dokumentów regulujących unijną politykę z zakresu ochrony środowiska UE jest dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych. W sprawozdaniu z wdrażania, który Polska przedstawiła Komisji Europejskiej w marcu 2017 r. spełnienie norm przewidzianych w tej dyrektywie wskazano jako jedno z trzech największych wyzwań dla naszego państwa (Przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska UE. Sprawozdanie na temat państwa – Polska, Bruksela, 3 lutego 2017 r.) Do poprawy sytuacji ma przyczynić się ponad 6 mld euro przeznaczone na realizację inwestycji związanych z ochroną środowiska w ramach unijnej polityki spójności na lata 2014-2020. Największą część tego budżetu stanowią środki przewidziane na gospodarkę wodno-ściekową – około 2,5 mld euro.
Wielkopolska wśród liderów
W latach 2007-2013 Wielkopolska wyróżniała się na mapie kraju tempem inwestycji na terenach miejskich, na których sieć wodociągowa wydłużyła się o ponad 21% (większy przyrost odnotowano tylko na Podkarpaciu i Pomorzu Zachodnim). Wówczas w aglomeracjach poznańskiej, kórnickiej i mosińsko-puszczykowskiej zrealizowano projekt uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej na kwotę 596 mln zł (kwota dofinansowania: 317 mln zł). W jego ramach wybudowano kanalizację sanitarną wraz z przyłączami, przepompownie, instalację do dezintegracji osadu nadmiernego, a także zmodernizowano stację uzdatniania wody. W ramach innego projektu z powodzeniem zakończono budowę 368 km sieci kanalizacyjnej na obszarze jednostek Związku Międzygminnego „Puszcza Zielonka”, w skład którego wchodzą gminy Swarzędz, Pobiedziska, Murowana Goślina, Skoki i Czerwonak. Koszt tego przedsięwzięcia sięgnął 363 mln zł, a dofinansowanie: 200 mln zł (Gospodarka wodno-ściekowa, Warszawa 2011, s. 33).
W obecnej perspektywie finansowej projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej są finansowane z działania 4.3 Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. W rozstrzygniętym ostatnio konkursie w ramach poddziałania 4.3.1 wsparcie finansowe otrzymało łącznie 21 projektów z naszego regionu. W poprzednim numerze e-biuletynu informowaliśmy o podpisaniu umów o dofinansowanie, które dotyczą inwestycji w kilku wielkopolskich gminach: Krzywiń, Odolanów, Ryczywół oraz Zduny.
Dla wszystkich wielkopolskich aglomeracji (o wielkości od 2 do 10 tys. mieszkańców) zaplanowano we wrześniu kolejny konkurs w ramach WRPO 2014+. Na budowę lub modernizację oczyszczalni ścieków, kanalizacji czy systemów zaopatrzenia w wodę przeznaczono 80 mln zł. Swój konkurs (alokacja 80 mln zł) będą też miały w październiku gminy należącego do Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej.
Lider z Krzywinia
Najbardziej ambitny pomysł przedstawiły władze Krzywinia – na budowę 17 km kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni ścieków otrzymali 19 mln zł dofinansowania (wartość całkowita projektu: 36,8 mln zł). Rozbudowa infrastruktury była jednym z problemów, które władze samorządowe próbowały rozwiązać na różne sposoby. – Już w latach 2011-2012 opracowaliśmy dokumentację techniczną, uzyskaliśmy niezbędne pozwolenia budowlane – wyjaśnia Jacek Nowak, burmistrz Miasta i Gminy Krzywiń. – Próbowaliśmy, niestety bezskutecznie, uzyskać dofinansowanie w ostatnim konkursie dotacyjnym w poprzedniej perspektywie finansowej. Staraliśmy się jednak zrealizować inwestycję w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Uzyskaliśmy nawet patronat Ministerstwa Gospodarki, będąc laureatem ogólnopolskiego konkursu 3P organizowanego przez PARP. Z czasem pojawiła się możliwość skorzystania z nowego rozdania środków unijnych w ramach WRPO na lata 2014-2020 i postanowiliśmy wybrać tę drogę. Jak widać z wielkim sukcesem! Otrzymaliśmy największe dofinansowanie i pierwsze miejsce w rankingu. To wielki sukces dla gminy Krzywiń – dodaje.
Zakończenie prac przewidziano na czerwiec 2018 r., a kolejnym krokiem metamorfozy, jaką władze gminy zaplanowały na najbliższe lata, będzie rewitalizacja śródmieścia. Warto dodać, że wcześniej władzom udało się pozyskać wsparcie na realizację dwóch mniejszych inwestycji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Realizowane są projekty przebudowy stacji uzdatniania wody w Bielewie i budowy oczyszczalni ścieków dla obiektów gminnych, a także budowy przydomowej oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacji sanitarnej w Świńcu.
Łukasz Szoszkiewicz