Fundusze ratują sakralne zabytki

Wielu zniszczonym zabytkom, tworzącym dziedzictwo sakralne regionu, udało się, przy unijnym wsparciu, przywrócić dawną świetność. Blask odzyskało m.in. sanktuarium w Wieleniu Zaobrzańskim. W najbliższym czasie renowację przejdzie kościół w Zdunach i świątynia w Gołańczy.

Wielkopolska jest regionem, w którym nie brakuje obiektów sakralnych o dziejowym znaczeniu. Wiele z nich to monumentalne obiekty, które przetrwały nie jedną historyczną zawieruchę. Nie dla wszystkich zabytków upływający czas był jednak łaskawy. Wielu nie udało się uniknąć postępującej degradacji i dziś wymagają pilnych interwencji renowacyjnych. Koszty ich modernizacji często przekraczają możliwości finansowe parafii. Z pomocą przychodzą jednak Fundusze Europejskie. W ramach Poddziałania 4.4.1 „Inwestycje w obszarze dziedzictwa kulturowego regionu” WRPO 2014+ kościoły i związki wyznaniowe mogły starać się o środki na ochronę, zachowanie i zabezpieczenie obiektów dziedzictwa kulturowego i zabytkowych. Unijne dotacje pozyskało 14 parafii.

Barokowa perła

Z unijnego wsparcia skorzystała m.in. parafia św. Wojciecha w Kaszczorze. Pieniądze przeznaczone zostały na renowację i konserwację zabytkowego Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników w Wieleniu Zaobrzańskim (gmina Przemęt). Kościół, który znajduje się na szlaku cysterskim, został zbudowany w latach 1731-1742 na planie krzyża łacińskiego.

– Świątynia jest późnobarokową, ceglaną budowlą murowaną, nietynkowaną – mówi ks. kanonik Marian Szymański, proboszcz Parafii św. Wojciecha w Kaszczorze. – Postępujące zawilgocenie murów doprowadziło do całkowitego zniszczenia cegieł. Podjęte prace konserwatorskie przyczyniły się nie tylko do odnowienia i upiększenia całej świątyni, ale też do „uratowania” zawilgoconych murów i zatrzymania procesu ich niszczenia – podkreśla.

Prace modernizacyjne objęły m.in. wymianę pokrycia dachowego, remont więźby dachowej i wykonanie nowej instalacji odgromowej. Przeprowadzono również renowację ceglanych i spoinowanych elewacji, drzwi wejściowych, remont fundamentów i wymianę dębowych okiennic. Prace prowadzono też wewnątrz świątyni, gdzie odnowiono ołtarz główny i posadzkę.

– Patrząc w przyszłość, musimy pielęgnować narodowe dziedzictwo, naszą kulturę i tradycję. Odnowiona świątynia jest naszą wspólną odpowiedzialnością za piękno Kościoła, w którym wzrastamy w jednej wierze i który pragniemy przekazać przyszłym pokoleniom – mówi ks. kanonik Marian Szymański. – Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników w Wieleniu jest bliskie wielu pielgrzymom, którzy co roku nawiedzają to miejsce. Dziś podziwiać mogą efekty przeprowadzonej konserwacji – podkreśla.

Całkowita wartość projektu „Renowacja i konserwacja zabytkowego Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników w Wieleniu Zaobrzańskim i udostępnienie go na cele kulturalne” to ponad 2,6 mln zł, z czego unijna dotacja to ok. 2,2 mln zł.

W klasycystycznym stylu

Dzięki wsparciu WRPO 2014+ pięknieje również klasycystyczny kościół św. Michała Archanioła w Wytomyślu. Świątynia powstała w końcu osiemnastego wieku z fundacji Feliksa Szołdskiego.

– Kościół od lat wymagał pilnego remontu – mówi ks. Artur Andrzejewski, proboszcz parafii rzymskokatolickiej pw. św. Michała Archanioła w Wytomyślu. – Wilgoć sprawiała, że odpadały tynki. Dach był w bardzo złym stanie. Gdy objąłem parafię w 2012 r. zacząłem starania o pozyskanie funduszy na renowację. Z sukcesem udało nam się pozyskać pieniądze unijne z programu regionalnego – podkreśla.

Prace konserwacyjno-remontowe ruszyły w 2019 r.

– Za nami już remont dachu (wymiana całej więźby dachowej, położenie nowej dachówki, wzmocnienie stropu), tynkowanie i malowanie wnętrza kościoła, malowanie elewacji oraz wykonanie nowej posadzki w prezbiterium – wylicza ks. Artur Andrzejewski. – Wykonana została też instalacja przeciwpożarowa i przeciwwłamaniowa. Obiekt został dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Odrestaurowano rzeźby św. Anny Samotrzeciej i Chrystusa Zmartwychwstałego oraz feretron św. Anioła Stróża. Cały czas trwają prace renowacyjne ołtarza głównego i bocznego – dodaje.

W ramach projektu w kolejnych miesiącach odnowiony zostanie także obraz „Opłakiwanie Chrystusa”. Aby zwiększyć dostępność kościoła dla turystów, obiekt zostanie oznakowany. Planowane jest również utworzenie ekspozycji zabytków i pamiątek po Bractwie Aniołów Stróżów i kultu słynącego łaskami Krzyża Św. Zakończenie wszystkich prac przewidziano na czerwiec 2021 r.

Całkowita wartość projektu „Renowacja kościoła pw. św. Michała Archanioła w Wytomyślu” to ponad 2 mln zł, z czego unijna dotacja to ok. 1,7 mln zł.

Odnowa po pożarze

Po dotację sięgnęła również parafia pw. św. Wawrzyńca w Gołańczy. 17 kwietnia 2019 roku w zabytkowym kościele doszło do pożaru.

– Wybuch ognia spowodował wadliwy mikser mikrofonowy, który tego dnia został zainstalowany na chórze przy organach – mówi ks. Roman Lidziński, proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Wawrzyńca w Gołańczy. – W wyniku pożaru spłonęły doszczętnie zabytkowe, dziewiętnastowieczne organy, polichromie w transepcie i prezbiterium, tynki i sklepienia nawy głównej i naw bocznych, ołtarze boczne, figury i obrazy. Mieliśmy świadomość, że własnymi siłami nie zdołamy przeprowadzić renowacji kościoła, który od lat wpisany jest do rejestru zabytków – dodaje.

Świątynia w Gołańczy powstała w okresie międzywojennym. Uroczystej konsekracji dokonał w 1934 roku ówczesny Prymas Polski Kardynał August Hlond.

– Projektantem kościoła był wybitny wielkopolski architekt Stefan Cybichowski – mówi ks. Roman Lidziński. – Nasza świątynia zaskakuje wszystkich odwiedzających swoją wielkością, a przed pożarem wzbudzała zachwyt wyjątkowo pięknym wystrojem - polichromią na ścianach i sklepieniach. Dzięki unijnej dotacji będziemy mogli wiernie przywrócić jej piękno. Nasz kościół służy nie tylko celom kultu religijnego. Jest również miejscem wielu wydarzeń muzycznych i patriotycznych – podkreśla.

W ramach prac konserwatorskich i restauracyjnych odnowione zostaną powierzchnie ścian i wnętrze zabytkowego kościoła, witraże, ścienne dekoracje malarskie. Ponadto wykonany zostanie nowy prospekt organowy wraz z renowacją instrumentu.

Całkowita wartość projektu „Realizacja ratunkowych prac konserwatorskich i restauratorskich po pożarze w kościele parafialnym pw. św. Wawrzyńca w Gołańczy” to blisko 2,5 mln zł. zł, z czego unijna dotacja to ok. 2,1 mln zł.

Energia tradycji i przyszłość

Renowacji wymaga również poewangelicki, barokowy kościół w Zdunach. Wybudowany został w latach 1789-92. Świątyni nie ominęła wojenna zawierucha. Na elewacji znaleźć można liczne ślady zniszczeń po II wojnie światowej - największy po ostrzale artyleryjskim zostanie odpowiednio zabezpieczony. W ostatnich latach kościół pełnił funkcję kaplicy pogrzebowej.

– Chcemy uratować ten cenny zabytek nie tylko ze względu na interes lokalnej społeczności czy odwiedzających świątynię turystów, ale także na pamięć po niemieckich mieszkańcach miasta – mówi Tomasz Chudy, burmistrz Zdun. – Planujemy utworzyć w mieście szlak turystyczny po pamiątkach ich bytności tutaj. Ma zaczynać się w rewitalizowanej (również z WRPO 2014+) Starej Kaflarni, przebiegać w pobliżu kościoła, którego niewątpliwą atrakcją będzie również punkt widokowy, i kończyć się na poewangelickim lapidarium na miejscu byłego cmentarza – podkreśla.

Unijna dotacja pozwoli wykonać niezbędne prace remontowo-konserwatorskie w kościele. Obiekt zyska nową elewację, okna, drzwi, a niedostępna do tej pory dla mieszkańców wieża stanie się punktem widokowym.

– Dawną ewangelicką świątynię przekształcimy na kulturalne centrum, w którym prezentować będziemy eksponaty związane z historią miasta – zapowiada Tomasz Chudy. – W planach mamy też organizację wystaw i koncertów. Realizacja inwestycji pozwoli również młodemu pokoleniu na zaznajomienie się z często nieznaną historią miejscowości – dodaje.

Obiekt będzie dostępny dla zwiedzających w drugiej połowie 2022 roku.

Całkowita wartość projektu „Rewitalizacja zabytkowego kościoła poewangelickiego w Zdunach” to ponad 813 tys. zł, a unijne dofinansowanie to ok. 770 tys. zł.