Ponad 72,2 mld euro otrzyma Polska z budżetu Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2021-2027. W Wielkopolsce ruszyły już konsultacje nad nowym programem regionalnym.
Wieloletni budżet UE na kolejnych siedem lat został przygotowany przez Komisję Europejską i uzgodniony z państwami członkowskimi. Największą pulę środków stanowić będą pieniądze z funduszy polityki spójności. Regiony zarządzać będą kwotą ok. 28,4 mld euro, co stanowi 40% całej puli. Wielkopolska w nowym rozdaniu liczyć będzie mogła na ponad 2,058 mld euro. 30 września ruszyły konsultacje społeczne Programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski na lata 2021-2027, które zainaugurowała specjalna konferencja. W jej trakcie przedstawiciele Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego rozmawiali o najważniejszych wyzwaniach związanych z nową perspektywą. Konsultacje potrwają do 5 listopada br. Ich celem jest zebranie uwag oraz opinii na temat założeń, kierunków i form wsparcia zawartych w projekcie Programu. To jeden z 16 regionalnych programów, które będą zarządzane z przez zarządy województw. Równolegle toczą się prace nad programami krajowymi. Wiemy już, że środki rozdzielone zostaną między sześć programów.
Programy krajowe
Pierwszy z nich to „Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FenIKS)”. Pieniądze przeznaczone zostaną przede wszystkim na: rozwój gospodarki niskoemisyjnej, ochronę środowiska, przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu. Program wesprze również inwestycje transportowe oraz dofinansuje ochronę zdrowia i dziedzictwo kulturowe. Drugi z kluczowych programów to „Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG)” z pulą ok 7,9 mld euro. Na wsparcie liczyć będą mogły projekty badawczo-rozwojowe, innowacyjne oraz zwiększające konkurencyjność polskiej gospodarki.
Kolejny program to „Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027”, który zastąpi dotychczasowy PO WER. Środki pójdą m.in. na poprawę sytuacji osób na rynku pracy, zapewnienie opieki nad dziećmi, rozwój usług i ekonomii społecznej edukację oraz ochronę zdrowia.
Zwiększenie dostępu do ultraszybkiego internetu szerokopasmowego, rozwój zaawansowanych e-usług i zapewnienie cyberbezpieczeństwa, to działania, które podjęte zostaną w ramach programu „Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC)”. W nowej perspektywie finansowej działać będzie też program „Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej”. Wsparcie koncentrować będzie się na czterech głównych obszarach: innowacyjności przedsiębiorstw, energii i ochronie klimatu, spójnej sieci transportowej oraz aktywizacji kapitału społecznego. Uzupełnieniem wszystkich programów będzie „Pomoc Techniczna dla Funduszy Europejskich”. W tym przypadku pieniądze wspierać będą działania promocyjne.
Czysta energia i lepsze powietrze
Polska liczyć może również na ponad 4,4 mld euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji - nowego rozwiązania, które ma wesprzeć regiony ponoszące największe koszty polityki klimatycznej i transformacji energetycznej.
Unia Europejska opracowała nową strategię zrównoważonego wzrostu - Europejski Zielony Ład, której zadaniem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050. W praktyce oznacza to, że do atmosfery nie będą emitowane żadne gazy cieplarniane. Aby osiągnąć ten ambitny cel, potrzebne jest podjęcie działań we wszystkich sektorach gospodarki. Największym wyzwaniem będzie obniżenie emisyjności sektora energii, skąd pochodzi ponad 75% emisji gazów cieplarnianych w UE. Komisja Europejska chce, aby państwa członkowskie rezygnowały z węgla i szły w stronę odnawialnych źródeł energii. Ma to umożliwić m.in. wsparcie w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Według założeń, środki przeznaczone zostaną na m.in. inwestycje w czystą energię, redukcję emisji gazów cieplarnianych, transformację istniejących instalacji wysokoemisyjnych, regenerację i odkażanie terenów, rekultywację gruntów, gospodarkę o obiegu zamkniętym (w tym zapobieganie powstawaniu odpadów). Pieniądze pójdą również na cyfryzację, badania i innowacje. Negocjacje w sprawie ostatecznych warunków otrzymania funduszy jeszcze trwają. Wśród beneficjentów będzie m.in. Wielkopolska Wschodnia.
Odbudowa gospodarki po pandemii
Pandemia odcisnęła piętno na europejskiej gospodarce. Unijną odpowiedzią na covidowy kryzys będzie Instrument na Rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności. Polska może otrzymać z niego dodatkowe 23,850 mld euro w formie grantów i 12,112 mld euro w postaci pożyczek. Środki zostaną wydane w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) pomiędzy pięć komponentów:
- Odporność i konkurencyjność gospodarki;
- Zielona energia i zmniejszenie energochłonności;
- Transformacja cyfrowa;
- Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia;
- Zielona, inteligentna mobilność.
O tym, ile ostatecznie pieniędzy trafi do województwa wielkopolskiego zdecyduje Komisja Europejska.
Dodatkowym instrumentem jest program „Wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytorium Europy” (REACT-EU). Pakiet o wartości 47,5 mld euro ma pomóc złagodzić bezpośrednie skutki pandemii COVID-19 we wszystkich regionach Unii. Na rok 2021 dla całej UE przeznaczono kwotę 37,5 mld euro, zaś na rok 2022 – 10 mld euro. Pieniądze, które trafią do Polski, dodane zostaną do programów unijnych na lata 2014-2020, zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym.
Łukasz Karkoszka