Tu się wszystko zaczęło

Wyłaniająca się spośród gwarnego miasta wyspa, położona między Wartą i Cybiną, jest miejscem coraz chętniej odwiedzanym przez miejscowych i turystów. Poznański Ostrów Tumski, bo o nim mowa, ma dużo do zaoferowania. Od tego roku można tam oglądać wnętrze kościoła Najświętszej Marii Panny in Summo i odwzorowane zarysy zespołu pałacowo-sakralnego Mieszka I.

Tu wszystko się zaczęło. Ostrów Tumski, w X wieku był jedną z głównych siedzib pierwszych Piastów. Sporo czasu, w zespole pałacowo-sakralnym, spędzał m.in. Mieszko I. Właśnie tu podejmowano najważniejsze decyzje dotyczące rodzącego się państwa, zapewne tak doniosłe jak choćby tę o przyjęciu chrztu i zwróceniu się ku cywilizacji łacińskiej Europy.

Dziś wyspa przypomina mieszkańcom i turystom o wydarzeniach sprzed wieków. Dzięki pracom archeologicznym, a także współpracy miłośników i pasjonatów historii, można podziwiać nie tylko oryginalne relikty przeszłości, ale również nowoczesne instalacje artystyczne odwzorowujące fragmenty dawnej architektury.

Śladem pierwszych Piastów

Spoglądając w stronę Ostrowa Tumskiego z innych części miasta, nie sposób je przegapić.

Dwie majestatyczne wieże, jedna obok drugiej, górują nad okolicą. Są one symbolem „Matki katedr” – Bazyliki Archikatedralnej św. Apostołów Piotra i Pawła, trwającej tu od ponad tysiąca lat. To tu spoczywają pierwsi władcy Polski.

W cieniu katedry stoi kościół Najświętszej Marii Panny in Summo. To właśnie tutaj stworzono centrum projektu „Tu się wszystko zaczęło – ekspozycja świadectw początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu”.

- Po ponad 30 latach niedostępności świątyni, dzięki kompleksowemu remontowi można ją teraz ponownie zwiedzać. Przywrócono również jej funkcje sakralne – mówi ks. kanonik prof. UAM dr hab. Maciej Szczepaniak, rzecznik prasowy Archidiecezji Poznańskiej. - Wewnątrz znajduje się wielkoformatowy ekran, wyświetlane na nim filmy – w świetle badań archeologicznych – opowiadają o roli grodu w państwie Piastów. Odkrycie w 1999 r. pierwszej budowli kamiennej wzniesionej przez Mieszka I – pałacu połączonego z niewielką świątynią określaną jako kaplica Dobrawy, zmieniło stan współczesnej wiedzy o tych odległych czasach. W posadzce kościoła widać też przebieg dawnych murów, na których w XV wieku wzniesiono gotycką budowlę, nazwaną in Summo, czyli na Zamku – dodaje.

Na zewnątrz świątyni zobaczymy ich kontynuację - specjalne konstrukcje ze szkła artystycznego oplatają kościół, odwzorowując spoczywające dwa metry niżej fundamenty piastowskich reliktów, podziały wewnętrzne palatium i przylegającej doń pracowni złotników.


W różnych częściach wyspy spotkamy tzw. Oka Czasu. To ciekawe rozwiązanie, dzięki któremu można przyjrzeć się zmianom, jakie przeszła okolica od X wieku, aż po współczesność. System oparty jest o technologię VR – obejrzymy więc widoki plenerowe, wnętrza nieistniejących już budynków, a także zabytki archeologiczne odkrywane w tych lokalizacjach.

Odkopane skarby

Badania archeologiczne na wyspie trwają od 1938 roku.

W tym czasie dokonano tutaj wielu spektakularnych odkryć, jak choćby odnalezione 20 lat temu pozostałości pałacu i kaplicy Mieszka I czy imponujące wały grodowe.

- W ulicach Ostrowa Tumskiego umieszczono m.in. gęsto ułożony system odlanych z brązu emblematów, które ukazują przebieg fortyfikacji najstarszej twierdzy piastowskiej i miejsca w których odkopano jej pozostałości – mówi prof. dr hab. Marzena Szmyt, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. - Emblematy prowadzą zwiedzających do ogromnej rzeźby obrazującej rozmiary i potęgę dawnych umocnień. Umieszczono na niej fragmenty oryginalnych konstrukcji z drewna dębowego pochodzącego z X w., które udało nam się odkryć – dodaje.

Rzeźba wprowadza turystów pod ziemię – do Rezerwatu Archeologicznego Genius loci. Można tam zobaczyć wykopaliska archeologiczne z odkrytymi fragmentami wałów drewniano-ziemnych zbudowanych z ponad 30 tys. dębowych bali. Na ekspozycji znajdują się też zabytki archeologiczne odkryte w poznańskiej katedrze i palatium Mieszka I. Wystawa jest nowoczesna, wykorzystuje m.in. technologie holograficzne czy videomapping.

Ostrów Tumski skrywa jeszcze wiele tajemnic, a spacerując jego alejkami żywo doświadczamy historii, która nierozerwalnie wiąże się z początkami państwa polskiego. Prace archeologiczne podejmowane na wyspie tumskiej przynoszą wciąż nowe odkrycia, a to znaczy, że wiele może nas jeszcze zaskoczyć.

Całkowity koszt projektu „Tu się wszystko zaczęło – ekspozycja świadectw początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu” to kwota niemal 11 mln zł. Dofinansowanie z Funduszy Europejskich dla Wielkopolski wyniosło ponad 8 mln zł.