Pałac w Lewkowie należy do wspaniałych zabytków południowej Wielkopolski i jednocześnie najokazalszych klasycystycznych rezydencji w regionie. Dzięki Funduszom Europejskim zespół pałacowo-parkowy staje się jeszcze piękniejszym miejscem.
Historia pałacu w Lewkowie sięga końca XVIII wieku. Powstał w 1791 roku, dla rodziny Lipskich herbu Grabie. Jego budowę zlecił adiutant króla Stanisława Augusta Poniatowskiego generał Wojciech Lipski. Obiekt pozostawał w posiadaniu rodu aż do czasów II wojny światowej.
- Przez lata Lipski przyjmował tutaj wielu znamienitych gości – mówi Katarzyna Pluta z Muzeum w Lewkowie. - Wymienić można choćby Hieronima Bonaparte, króla Westfalii i brata Napoleona, który przebywał w pałacu w 1812 roku prowadząc wojska ku Moskwie. Rok później, rany po wojnie z Rosją leczył w pałacu wybitny dowódca wojsk polskich Karol Kniaziewicz. W 1929 roku w rezydencji gościł prezydent Ignacy Mościcki. Aż do wybuchu drugiej wojny pałac był miejscem wielu prywatnych spotkań dyplomatów, polityków, działaczy i innych osobistości.
Od PGR-u do muzeum
Po wojnie pałac oraz towarzyszące mu budynki upaństwowiono.
Początkowo była to Spółdzielnia Rolnicza, potem PGR. W latach 50. XX w. w pomieszczeniach pałacu prowadzono jedynie niewielkie prace, mające na celu przede wszystkim zabezpieczenie przeciekającego dachu. Generalny remont obiekt przeszedł w latach 70. i 80. XX w., kiedy to odnowiono zabytkową elewację i odrestaurowano wnętrza budynku. Wtedy też część pomieszczeń na parterze przeznaczono na ekspozycję Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej. Następnie pod zarząd instytucji przekazano cały budynek.
Przed remontem w muzeum ekspozycję stanowiły przede wszystkim meble z epoki, portrety sarmackie i pamiątki po dawnych właścicielach – rodzinie Lipskich oraz właścicielach okolicznych majątków ziemskich. Zdobienia wnętrz Lewkowskiego pałacu pochodzą z około 1800 roku, a polichromie wykonane zostały według projektu Antoniego Smuglewicza. Całości dopełniają sztukaterie oraz rzeźby.
Turyści chętnie odwiedzają nie tylko pałac, ale również otaczający go wspaniały park, który jest szczególnie urokliwy jesienią. Tutejsze rosarium odtworzono zgodnie ze źródłami historycznymi - kwietniki zaprojektowano tak, żeby nawiązywały do barw narodowych. W czasie zaborów bowiem, rósł tutaj kasztanowiec zaszczepiony dwukolorowo – biało-czerwono, co miało podkreślać znaczenie Konstytucji 3 Maja.
Tajemniczy tunel i ukryty depozyt
Przez lata wokół pałacu w Lewkowie narosło wiele sporo legend i niezwykłych historii.
- Według jednej z nich pałac połączony był niegdyś z pobliskim kościołem Św. Wojciecha tajnym podziemnym tunelem. Przekonana jest o tym do dziś część okolicznych mieszkańców. Przeprowadzone badania archeologiczne nie potwierdzają jednak tych informacji – mówi Katarzyna Pluta. - Prawdziwe są za to opowieści o depozytach, które rodzina Lipskich zakopywała na terenie parku, chcąc ukryć swój dobytek przed zbliżającymi się wojskami niemieckimi. Jedną ze skrzyń udało się odnaleźć w latach 70. XX w. Znajdowała się w niej zastawa, której część można dziś oglądać w muzeum. Niewykluczone, że w okolicy ukrytych jest więcej takich skarbów – dodaje.
Przebudowa i przyszłość
Od generalnego remontu pałacu i jego budynków minęły ponad trzy dekady. Upływ czasu odbił się mocno na pięknym obiekcie. Dzięki pozyskanej w 2017 roku dotacji możliwe było przeprowadzenie tak bardzo potrzebnej kompleksowej modernizacji.
- W 2018 roku rozpoczęliśmy prace budowlane, obejmujące pałac, oficynę zachodnią, dawną wozownię, lodownię oraz park – wymienia Pluta. - Naszym celem jest zwiększenie atrakcyjności tego miejsca i poszerzenie oferty turystycznej. Powiększyliśmy więc powierzchnie muzealne o całe piętro pałacu, gdzie powstanie centrum edukacyjne z ekspozycją poświęconą powiatowi ostrowskiemu. Planujemy tak przygotować wystawę stałą, aby znalazły się na niej eksponaty ukazujące szeroki kontekst historyczny i kulturalny. Pojawią się więc zarówno eksponaty archeologiczne, jak i etnograficzne oraz typowo historyczne. Ekspozycja wzbogacona będzie o elementy multimedialne. Na piętrze zaplanowano również miejsce przeznaczone na lekcje muzealne. Na potrzeby warsztatów edukacyjnych urządzona zostanie także kuchnia. Goście będą mogli skorzystać z kawiarni. W nowo wybudowanym obiekcie przewidziana jest też sala konferencyjno-wystawiennicza – dodaje.
Część prac już się zakończyła, co umożliwiło udostępnienie zwiedzającym parku. Pałac natomiast zostanie otwarty w 2022 roku.
Całkowity koszt projektu „Konserwacja, rewaloryzacja i modernizacja Zespołu Pałacowo-Parkowego w Lewkowie” to kwota ponad 25 mln zł. Unijne wsparcie z WRPO 2014-2020 wyniosło blisko 14,5 mln zł.
Dominik Wójcik