Wiele wielkopolskich świątyń to prawdziwe architektoniczne perły. Są nimi bez wątpienia Kościół klasztorny franciszkanów św. Antoniego Padewskiego w Poznaniu oraz kościół św. Wawrzyńca w Gołańczy. Obie świątynie poddane zostały w ostatnich miesiącach spektakularnym renowacjom.
Przy wsparciu Funduszy Europejskich możliwe stało się przywrócenie dawnej świetności zniszczonym, zabytkowym obiektom, tworzącym dziedzictwo kulturowe regionu. Dziś odnowione budowle to nie tylko ważne dla wiernych miejsca sakralne, ale również cenne punkty na kulturalnej i edukacyjnej mapie regionu.
Świątynia w blasku
Miejscem łączącym sferę sacrum z działalnością kulturalną i społeczną jest Zabytkowy Zespół Sakralny Franciszkanów w Poznaniu. Sercem klasztoru jest kościół pw. św. Antoniego Padewskiego, uznawany za Sanktuarium Matki Bożej w Cudy Wielmożnej Pani Poznania. Świątynia jest jednym z najcenniejszych zabytków barokowych Wielkopolski. Zbudowana została w latach 1665-1728 według projektu Jana Końskiego. We wnętrzach znajduje się bogato zdobiona polichromia Adama Swacha. Od wielu lat w kościele odbywają się liczne wydarzenia artystyczne, kulturalne, społeczne. W podziemiach eksponowane są dwie makiety ukazujące początki państwa polskiego i średniowiecznego Poznania. Trzy lata temu okazało się, że zabudowaniom klasztornym grozi katastrofa budowlana.
– Na skutek nierównomiernego osiadania fundamentów powstały liczne spękania ścian i sklepień – mówi Krzysztof Ochocki, doradca techniczny, inspektor nadzoru inwestorskiego, członek zespołu prac remontowo-konserwatorskich związanych z ratowaniem zabytkowego Zespołu Sakralnego Franciszkanów w Poznaniu. – Badania geologiczne potwierdziły bardzo słabą nośność podłoża – podkreśla.
Niezbędne okazało się przeprowadzenie prac zabezpieczających konstrukcję obiektów. Ich zaniechanie groziło bowiem wyłączeniem budynków z użytkowania na wiele lat. Na ratowanie cennego zabytku, zakonnikom udało się pozyskać unijną dotację. W pierwszej kolejności zaprojektowano wzmocnienia gruntu w postaci pali fundamentowych, co wstrzymało dalsze osiadanie konstrukcji obiektu.
– Następnie przystąpiliśmy do pełnej renowacji i konserwacji pięknej architektury barokowego wnętrza kościoła – mówi o. Leszek Klekociuk, gwardian poznańskiej wspólnoty franciszkańskiej. – Prace objęły między innymi wzmocnienie fundamentów, naprawę więźby dachowej, pomieszczeń piwnicznych, rekonstrukcję schodów wejściowych, renowację elewacji i organów, a także konserwację obrazów epitafijnych w prezbiterium. Bez unijnych pieniędzy nie bylibyśmy w stanie przeprowadzić w tak rekordowo krótkim czasie tak szerokich prac naprawczych i remontowo-konserwatorskich. Fundusze przyczyniły się także do poszerzenia naszej oferty kulturalnej poprzez utworzenie kameralnej sali teatralnej, kinowej i konferencyjnej na 40 osób – podkreśla.
Całkowity koszt projektu „Przeprowadzenie niezbędnych prac remontowo-konserwatorskich związanych z ratowaniem zabytkowego Zespołu Klasztornego Franciszkanów w Poznaniu oraz zwiększenie atrakcyjności kulturalnej i turystycznej regionu” to ponad 14,3 mln zł. Unijna dotacja wyniosła ponad 13,6 mln zł.
Odbudowa po pożarze
Pilnej interwencji wymagał również kościół pw. św. Wawrzyńca w Gołańczy, w którym w kwietniu 2019 r. doszło do pożaru.
Spłonęły zabytkowe, dziewiętnastowieczne organy, polichromie w transepcie i prezbiterium, tynki, sklepienia nawy głównej oraz naw bocznych, ołtarze boczne, figury i obrazy. Parafii nie było stać na przeprowadzenie renowacji świątyni. Z pomocą przyszły Fundusze Europejskie.
– W ramach prac konserwatorskich i restauracyjnych odnowione zostały powierzchnie ścian i wnętrze zabytkowego kościoła, witraże, ścienne dekoracje malarskie. Ponadto wykonany został nowy prospekt organowy wraz z renowacją instrumentu – mówi ks. Roman Lidziński, proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Wawrzyńca w Gołańczy. – Unijna dotacja pozwoliła przywrócić piękno naszej świątyni – podkreśla.
Całkowita wartość projektu „Realizacja ratunkowych prac konserwatorskich i restauratorskich po pożarze w kościele parafialnym pw. św. Wawrzyńca w Gołańczy” to blisko 2,5 mln zł. zł, z czego unijna dotacja to ok. 2,1 mln zł.
Łukasz Karkoszka