Prawie 2,058 mld euro otrzyma Wielkopolska z unijnego budżetu w ramach perspektywy finansowej 2021-2027. W projekcie programu wymienia się siedem osi tematycznych – czego będą dotyczyły?
30 września podczas konferencji konsultacyjnej został zaprezentowany projekt programu - Fundusze Europejskie dla Wielkopolski na lata 2021-2027. Z dokumentu wynika, że dotowane inwestycje będą skupione wokół kilku obszarów tematycznych: środowisko (z naciskiem na zieloną energię), transport, społeczeństwo, gospodarka, edukacja, cyfryzacja usług publicznych, a także kultura i działania rewitalizacyjne.
Priorytety regionu
Projekt nowego programu regionalnego obejmuje realizację siedmiu priorytetów.
Pierwszy z nich to „Gospodarka” z przewidywaną kwotą ok. 187 mln euro. Śródki przeznaczone zostaną przede wszystkim na: wsparcie potencjału i działalności B+R, wdrażanie e-usług, wsparcie konkurencyjności i rozwoju przedsiębiorstw oraz gospodarki regionu.
Drugi z kluczowych priorytetów to „Środowisko i energia” z największą pulą 501 mln euro. Planowane inwestycje powinny być związane ze wspieraniem efektywności energetycznej i rozwojem odnawialnych źródeł energii. Pieniądze zostaną również przeznaczone na poprawę efektywności gospodarki wodno-kanalizacyjnej czy wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Będzie można też pozyskać środki na ochronę bioróżnorodności czy wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej. Nowością będą działania związane z adaptacją do zmian klimatu (mała retencja, budowa i modernizacja infrastruktury niezbędnej do ujęcia, uzdatniania, magazynowania i dystrybucji wody do spożycia, rozwijanie systemów ratownictwa i systemów prognozowania i ostrzegania środowiskowego).
Aż 192 mln euro zarezerwowano w ramach priorytetu „Transport”. Pieniądze przeznaczone zostaną na rozwój spójnej sieci komunikacyjnej regionu, a także na inwestycje związane z rozbudową taboru kolejowego i infrastruktury kolejowej.
W projekcie programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski planowane są również inwestycje związane ze wspieraniem infrastruktury edukacyjnej, społecznej i zdrowotnej. Na dofinansowanie będą mogły też liczyć przedsięwzięcia zakładające rozwój i wzmocnienie roli kultury i turystyki w rozwoju gospodarczym i społecznym regionu. Działania te finansowane będą z puli 189 mln euro w ramach osi priorytetowej „Infrastruktura dla społeczeństwa”.
Budowanie nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki nie może obejść się bez mieszkańców, którzy w najbliższych siedmiu latach będą mogli korzystać z wielu przedsięwzięć związanych z aktywizacją zawodową, podnoszeniem kwalifikacji i zdobywaniem nowej wiedzy. Umożliwi to realizacja priorytetu „Społeczeństwo”. Pula ponad 402 mln euro rozdysponowana zostanie na działania związane z kompleksową aktywizacją bezrobotnych (w tym osób młodych), dostosowaniem kompetencji pracodawców i pracowników do zmian gospodarczych. Na dotacje liczyć będą mogły też projekty zakładające rozwój umiejętności i kompetencji oraz poprawę jakości kształcenia. Wyrównywaniu szans poświęcone będą przedsięwzięcia związane z aktywnym wsparciem na rzecz włączenia społecznego oraz wzmacniania więzi lokalnych i integracji społecznej. Sukcesywnie zwiększany będzie dostęp do usług społecznych i zdrowotnych.
Lokalnie, znaczy efektywnie
Uzupełnieniem działań skierowanych bezpośrednio do mieszkańców będą też działania realizowane w ramach osi priorytetowej „Inicjatywy lokalne” z budżetem ok. 133 mln euro. Zakres interwencji obejmie rozwój instrumentów terytorialnych (Zintegrowane Inwestycje Terytorialne - ZIT, Inne Instrumenty Terytorialne – IIT, Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność – RLKS). Na wsparcie liczyć będą mogły również obszary wiejskie i miejskie, zgodnie z terytorialnymi strategiami rozwoju. Dodatkowo finansowany będzie sektor kultury i tradycji (wraz z prowadzeniem zrównoważonej turystyki) oraz działania rewitalizacyjne obszarów zdegradowanych.
Ostatnim kluczowym priorytetem nowego programu będzie „Sprawiedliwa transformacja”. Choć pieniądze na ten cel pochodzić będą z innego funduszu, działanie to zostało wpisane do programu regionalnego, aby planowana interwencja była jak najbardziej kompleksowa i efektywna. Nadrzędnym zadaniem podejmowanych działań będzie wykreowanie alternatywnych gałęzi gospodarki i nowych miejsc pracy oraz wspieranie pracowników dotkniętych skutkami transformacji, która rozpoczęła się na terenie subregionu konińskiego. Środki przeznaczone zostaną na m.in. inwestycje w czystą energię, redukcję emisji gazów cieplarnianych, transformację istniejących instalacji wysokoemisyjnych, regenerację i odkażanie terenów, ale nie tylko. Przyszli beneficjenci z subregionu konińskiego będą mogli pozyskać dotacje unijne na cyfryzację, badania i innowacje, a także dostosowanie systemu kształcenia do nowych wyzwań gospodarczych.
W nowym programie regionalnym mocny akcent położony zostanie również na wdrażanie Instrumentów Terytorialnych, których interwencje powinny opierać się na lokalnych strategiach. Wiemy już, że utrzymane zostaną Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. Na ich realizację zarezerwowano ok. 16% środków z EFRR. Do tego dojdą kolejne narzędzia: RLKS oraz IIT (np. Centra Wsparcia Doradczego). Nowością będą też Obszary zagrożone trwałą marginalizacją. W tym przypadku pomoc skierowana zostanie do samorządów tracących funkcje społeczno-gospodarcze. Gminy wyznaczone zostaną w oparciu o krajowe Obszary Strategicznej Interwencji, zgodnie z Krajową Strategią Rozwoju Regionalnego 2030. Część miejscowości wyznaczona zostanie również w oparciu o diagnozę Urzędu Marszałkowskiego.
Ostateczny kształt projektu programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski na lata 2021-2027 może jeszcze ulec zmianie po analizie uwag i opinii, które wpłynęły w trakcie konsultacji społecznych.
Łukasz Karkoszka